| De magie van de realiteit | april 2019 |
|---|
 |
| Puttertje n.a.v. de tentoonstelling Duitse expressionisten, voorgangers en tijdgenoten in Singer Laren afb: Detail Schilderij Alexej von Jawlensky, Slapende 1911 | Museum Ostwall im Dotmunder U | Foto Puttertje afb: Detail Schilderij Twee meisjes voor een landschap 1901, Paula Modersohn-Becker | Particuliere collectie | Foto Puttertje |
| De start van mijn bezoek aan de tentoonstelling Duitse expressionisten, voorgangers en tijdgenoten begint bij Zelfportret met sigaret van Max Beckmann. Ik bekijk de tentoonstelling dus van achter naar voren (probeer het ook eens). Maar waarom zo moeilijk doen? Zijn quote uit 1938; ‘Het gaat mij erom, de magie van de realiteit te registeren en die te vertalen in schilderkunst. Het onzichtbare zichtbaar maken via realiteit. Paradoxaal wellicht, maar de realiteit is het eigenlijke mysterie van het bestaan’, vergezelt mij al jaren, en geeft naar mijn idee, helemaal weer waar het in het leven over gaat. De Duitse expressionist Max Beckmann (Leipzig 1884 – New York 1950), wordt gezien als één van de belangrijke kunstenaars van het klassiek modernisme. In 1933 legden de nazi’s hem een tentoonstellingsverbod op, het werk werd als ‘ontaard’ beschouwd en hij vluchtte met zijn vrouw Mathilde (Quappi) naar Amsterdam om van daaruit naar Amerika te vertrekken. In zijn atelier aan het Rokin schilderde Max Beckmann in een periode van tien jaar maar liefst 280 werken, ongeveer een derde van zijn totale oeuvre. Probeerde hij met schilderen grip te krijgen op zijn leven in ballingschap? |
| ‘Wat je hart je ingeeft, en de bron dat ben je zelf’. Singer Laren toont een bijzonder overzicht van de Duitse expressionisten uit Museum Ostwall in Dortmund, een voormalige bierbrouwerij en sinds 2010 een internationaal centrum voor kunst en creativiteit. Niet de buitenwereld maar de binnenwereld, daar ging het de expressionisten om. Kunst als uitdrukking van emotie en innerlijke beleving, weergegeven in felle kleuren, ruwe penseelstreken en krachtige vormen. Leonie Reygers (1905-1985), Duits kunsthistorica en museumdirecteur, zette zich na WOII in voor eerherstel van de moderne kunst. Zij verzamelde werk van avant-gardisten die aan het begin van de twintigste eeuw een nieuw kunsttijdperk hadden ingeluid. In 1937 waren de werken van hen en vele andere vernieuwers door de nazi’s in beslag genomen als zijnde ‘ontaard’: de zogenaamde ‘enartete kunst’. De nieuwe, revolutionaire kunst werd door de fascisten afgedaan als ‘krankzinnige fantasieën van krankzinnige kladderaars’. Dat valt o.a. te lezen op de website van Singer Laren. ‘De expressionisten provoceerden bewust en propageerden daarmee de vrijheid en individualiteit.’ |
| Maar waarom sleep ik die quote van Max Beckmann al jaren met mij mee? Die staat gedrukt voorin de catalogus The Refined Image | Aspects of Dutch New Realist Painting. Het boek is o.a. samengesteld door Galerie Lieve Hemel uit Amsterdam, destijds de galeriehouder van BK (beeldend kunstenaar, ontwerper en echtgenoot) ter gelegenheid van een reeks tentoonstellingen in Amerika, waaronder die van ‘Dutch New Realism’ in Gallery arras 2 in de Trump Tower in New York Midtown Manhattan op de hoek van 5th Avenue en 56th street. Lees mijn column over verkiezingsmarketing in de VS in 2016, hanenei en een mailbox (klik hier). Na de oorlog vestigde Max Beckmann zich in Amerika. Eind 1950 werd werk van hem, ‘Zelfportret met blauwe jas’, geëxposeerd in het Metropolitan Museum of Art tijdens de tentoonstelling ‘America Painting Today, 1950’. Op weg naar de tentoonstelling, op de hoek van Central Park West en 69th Street, kreeg hij een fatale hartaanval. Hij stierf op 66-jarige leeftijd, op het hoogtepunt van zijn artistieke loopbaan, in vrijheid. Leven in vrijheid, is dat waar de kunstwerken in deze tentoonstelling ons aan helpen herinneren? |
| ‘Schilderen is moeilijk. Het neemt je volledig in beslag. Zo ben ik misschien blind voorbij gegaan aan veel aspecten van het leven. Ik ga er trouwens vanuit dat er twee werelden zijn. De wereld van de geest en die van de politieke realiteit. Door hard te werken verdring ik de talentloze waanzin van deze tijd. Het laat je op den duur koud, dat hele politieke gangsterdom. De politiek is van ondergeschikt belang, de verschijningsvormen ervan veranderen voortdurend, afhankelijk van de behoeftes van de massa’s.’ Max Beckmann (1884-1950). Lees meer… |
| Tips: Let op! De tips hebben geen links, kopieer de regel en plaats die in de browser Tentoonstelling Duitse expressionisten | Collectie Museum Ostwall in Dortmund in Singer Laren Duitse expressionisten | 112 pagina’s 72 illustraties in kleur en 22 in zwart-wit | Uitgeverij Waanders & de Kunst Vier de zomer in Laren en geniet volop van kermis, markten, winkelen, eten, drinken, kunst, cultuur en prachtige natuur |
|
| Puttertje n.a.v. de tentoonstelling Duitse expressionisten, voorgangers en tijdgenoten in Singer Laren afb: Detail Schilderij Alexej von Jawlensky, Slapende 1911 | Museum Ostwall im Dotmunder U | Foto Puttertje afb: Detail Schilderij Twee meisjes voor een landschap 1901, Paula Modersohn-Becker | Particuliere collectie | Foto Puttertje |
