| Pik een graantje mee | november 2021 |
|---|
 |
| N.a.v. een bezoek aan de Graanbuurt in Giessenburg, en de Gistfabriek in Wijnegem, Antwerpen afb: Deuren in de stoomgraanmaalderij | Foto LC afb: detail Plattegrond de Graanbuurt | Flyer De Graanbuurt afb: detail Schilderijtje met gedroogd appeltje, Bert Kinderdijk, en waterhoentje | foto LC |
| Op weg naar de Graanbuurt rijden we door het uiterste zuiden van Het Groene Hart, een gebied in Zuid-Holland op de grens met Brabant, ooit De Groote of Hollandsche Waard geheten. Via Gorinchem, slingeren we door Schelluinen, langs Pinkeveer en Muisbroek en bereiken we de Graanbuurt, een uniek industrieel erfgoed in de Alblasserwaard. Het is dé plek voor stoere, industriële brocante en vooral voor deuren, heel veel deuren. |
| In dit gebied woedde in de nacht van 18 op 19 november 1421 een hevige storm. De dijken braken door, en zette grote delen van het land onder water. De Sint Elisabethsvloed is een van de ergste overstromingen uit de vaderlandse geschiedenis. Mensen stierven, dorpen verdronken en werden van de kaart geveegd, De Biesbosch werd gevormd en Kinderdijk dankt er zijn naam aan. |
| Alles zit aan elkaar vast. Wij, Lord Crackfree, BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot Bert Kinderdijk) en Claudia Kinderdijk – Zielman, zijn naamdragers van deze geschiedenis. Niet toevallig woonden wij vele jaren in een tot woonhuis en atelier omgebouwde korenmolen bij Deventer, en betrokken we twee jaar geleden een uit zijn functie ontheven raadhuisje bij Woudrichem, in het destijds door de Sint Elisabethsvloed overstroomde gebied. |
| In 1421 bestond er nog geen bevolkingsadministratie, en kroniekschrijvers penden uiteenlopende verhalen neer over de omvang van de ramp. De overstroming is genoemd naar de naamdag, 19 november, van de Heilige Elisabeth van Thüringen, een populaire heilige in de Rooms-Katholieke Kerk. Haar feestdag wordt nu gevierd op 17 november. Is de patrones van de liefdadigheid niet regelmatig afgebeeld met ook een brood als attribuut? |
| De Graanbuurt is gesitueerd in en rondom een oude stoomgraanmaalderij en veekoekenfabriek uit 1911. Het forse gebouw is sinds 1975 in handen van de familie Boer. Arie Boer begon hier vele jaren geleden een uitdragerij waar oude voorwerpen en materialen werden verhandeld. Inmiddels zet de volgende generatie nieuwe stappen in de handel richting circulair bouwen. |
| Toen regels en wetten in de tweede helft van de 19e eeuw werden opgeheven, kwam de graanverwerkende industrie tot bloei. Traditionele molenstenen, die gebruikt werden in o.a. korenmolens, werden vervangen door een walsenprocédé met ijzeren walsen. Dit werd mogelijk gemaakt door opkomst van stoom. Het proces werd efficiënter, en zo ontstond de stoomgraanmaalderij. |
| En die is in de Graanbuurt tot de nok toe gevuld met historische materialen, maar toch voornamelijk met deuren! Overal staan, liggen en hangen deuren; oude paneeldeuren, antieke binnendeuren, buitendeuren, dubbele deuren, kastdeuren, voordeuren, glas-in-looddeuren, balkondeuren, tuindeuren en zelfs industriële deuren en liftdeuren. Wat je hier allemaal van kan maken! Staat er niet in Almere een huis dat grotendeels gebouwd is met oude deuren? |
| De aanblik van de hoeveelheid deuren, gerangschikt op hoogte, breedte en diepte komt op mij over als een stapeling, zoals de op elkaar gestapelde luchten in het werk van kunstenaar Bas Lobik. Zijn schilderijen groeien naar het midden toe dicht. En dat gebeurt op deze plek ook. Direct valt de vraag, waar ga je, in dit overweldigende aanbod, de deur vinden die je nodig hebt? Dat laat zicht regelen. Maar hoe dan? |
| Ooit zochten wij een specifieke binnendeur voor ons trompe-l’oeilhuis in Antwerpen. We kwamen wij terecht bij Hispantics. De vestiging op de Kloosterstaat in Antwerpen leverde niet het juiste resultaat op, en de eigenaar troonde ons mee naar een straat op het Antwerpse Zuid. Toen de man de deur achter ons dichtsloeg bevonden wij ons in een surrealistische wereld. Het grote herenhuis was volgepakt met deuren, en het voelde vreemd aan. Het huis met alleen maar deuren, van het souterrain tot onder het dak, was een plek waar je nooit meer uitkwam. |
| Maar gelukkig kende de handelaar de weg, en hilarisch genoeg, ook iedere deur! Na het doorgeven van de juiste maten, het gewenste materiaal en het aantal facetgeslepen glasramen, werd direct de kamer gevonden met daarin een ruime keuze aan geschikt deurenmateriaal. Nadat de eigenaar ontdekte dat wij ook geïnteresseerd waren in kleinmeubelen, nodigde hij ons uit op de Hispantics-locatie de Gistfabriek aan het Albertkanaal in Wijnegem, een residentieel gebied in de groene longen van Antwerpen. |
| Ook al zo’n bijzondere locatie. De Gistfabriek is in 1869 gebouwd ten behoeve van de naastgelegen graanjeneverstokerij van de families Meeus, nu de Kanaalsite van antiquair Axel Vervoordt. Meeus is opgericht in Antwerpen, verhuisde naar Wijnegem en groeide aan het begin van de twintigste eeuw uit tot de grootste stokerij van Europa. Voor de aanvoer van grondstoffen en afvoer van jenever was de ligging aan het kanaal een gunstige keuze. |
| Kanaal van antiquair Axel Vervoordt is een residentieel, commercieel en cultureel centrum, gerealiseerd in industrieel erfgoed. Hij kocht de oude graanjeneverstokerij met de 45 meter hoge grijze silo’s en de baksteenkleurige pakhuizen in 1998, en bouwde het uit tot een multifunctioneel project. De voormalige stokerij doet nu dienst als kunstgalerij, antiekhandel, atelier en wooneenheid, en in de silo’s zijn appartementen gebouwd. |
| De Graanbuurt in Giessenburg in de gemeente Molenlanden is ook onderverdeeld in een aantal gebouwen. Je vindt er op verschillende locaties winkels, zoals de Graanschuur, de Kolenbeurs, de Grasdrogerij, en de Oude Dienstwoning. Maar de stoomgraanmaalderij, gelegen aan het riviertje de Giessen, is wel het meest bijzondere gebouw, met op de bovenste etage een heus museum. |
| Als we op de terugweg door Het Groene Hart rijden overdenk ik het landschap. Deze maand is het precies zeshonderd jaar geleden dat de Sint-Elisabethsvloed het gebied teisterde. Was de overstroming mede het gevolg van verwaarloosde dijken? Of zijn Jacoba van Beieren en haar oom Jan van Beieren medeplichtig aan de ramp ten tijde van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Wat heeft De Zoen van Woudrichem hiermee te maken? En, worden uiteindelijk niet alle rampen mede door mensen veroorzaakt? |
| De stoomgraanmaalderij barst bijna uit zijn voegen door het grote aanbod aan deuren die het gebouw van binnenuit ten val kunnen brengen. Mijn fantasie slaat op hol. Ik zie doorgebroken dijken, een geïmplodeerd industrieel gebouw, en heel veel drijvende deuren in een met water overspoeld landschap, waarin een leger aan waterhoentjes dobbert. Een surrealistisch maar niet onmogelijk beeld toch? Ga gauw kijken en pik een graantje mee, en ontdek vooral ook het programma 600 jaar Elisabethsvloed, De kracht van het water. |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Historische bouwmaterialen en brocante de Graanbuurt | Giessenburg De Gistfabriek, duizenden deuren en honderden meters meubelen | Wijnegem bij Antwerpen Kanaal.be | Axel Vervoordt Arts & Antiques | Wijnegem Musea en evenementen | 600 jaar Elisabethsvloed, themajaar vol bijzondere, inspirerende en spannende activiteiten | juli 2021 t/m sept 2022 Boek | De grote en vreeselike vloed, De geschiedenis van de grootste watersnoodramp in Nederland | Lotte Jensen Kunst | Bas Lobik, ‘Ik zie de verf meer als materie, een middel waarmee ik de ruimte inneem’ Museum | Nationaal Jenevermuseum Schiedam en Molen De Walvisch Museum | Jenevermuseum Hasselt (BE) Machinemuseum | Stoom, meel, fabriek Wandelen en fietsen | Nationaal Park De Biesbosch Wandelen en fietsen | Kinderdijk, UNESCO Werelderfgoed Varen: Rederij De Giessenstroom voor vaartochten over het riviertje De Giessen met salonboot ‘de Samenwerking’ De pioniersgeest waart opnieuw rond, bouwen in Almere Oosterwold Boek | Jacoba, Dochter van Holland | Simone van der Vlugt |
|
| afb: Deuren in de stoomgraanmaalderij | Foto LC afb: detail Plattegrond de Graanbuurt | Flyer De Graanbuurt afb: detail Schilderijtje met gedroogd appeltje, Bert Kinderdijk, en waterhoentje | foto LC |
