| Rondomrond Roger | maart 2021 |
|---|
 |
| Puttertje n.a.v. tentoonstellingen Roger Raveel 100 jaar afb: Detail afb uit catalogus De schilderijenoptocht van 1978 te Machelen | olie op doek 200 x 400 cm | collectie Museum Arnhem sinds 1980 afb: Reproductie Compositie met rood, geel en blauw | 1930 Piet Mondriaan |
| In Arnhem maak ik voor het eerst kennis met het werk van de Vlaamse kunstenaar Roger Raveel (1921 – 2013). Hij is dan 70 jaar en voor die gelegenheid is er in het Provinciaal Museum voor Moderne kunst in Oostende een tentoonstelling samengesteld met werken gemaakt in de jaren 1980. In 1992 wordt de tentoonstelling door het Gemeentemuseum in Arnhem overgenomen ‘omdat dit unieke overzicht zeer goed aansluit bij de vaste collectie hedendaagse kunst’. |
| Museum Arnhem is een van onze favoriete musea. Het gebouw ligt prachtig tussen de Rijn en de Veluwe, en de zalen zijn intiem en huiselijk maar toch museaal. Je kunt er spontaan binnenstappen voor een koffietje of een aankoop in de museumwinkel, en in de beeldentuin waan je je in het buitenland. Maar de allermooiste plek is toch wel de Rijnzaal, die kijkt adembenemend uit op de Nederrijn en het landschap in de verte. |
| Op dit moment wordt het museum verbouwd en klaargemaakt voor de toekomst. De enige vaste waarde binnen deze totale metamorfose is de plek, die blijft! Het is aan de architecten de taak om de intimiteit en de tijdgeest te bewaken, maar dat gaat zeker goed komen. We kijken reikhalzend uit naar de opening. Zal die wederom worden opgeluisterd met een schilderijenoptocht over de Utrechtseweg in Arnhem? |
| Schilderijenoptocht? Jawel, Museum Arnhem bezit een hoogwaardige collectie magisch realistische kunst uit de 20ste eeuw met werken van onder meer Pyke Koch, Raoul Hynckes, Dick Ket en Carel Willink. Na de tweede wereldoorlog raakte deze schilderstijl enigszins uit beeld, maar vanaf de jaren zestig kwam er opnieuw waardering voor het genre. Als twintig jaar later het museum een overgang wil maken van Magische Realisme naar Hedendaagse Kunst, is het werk van Raveel hét scharnierpunt. |
| Roger Raveel wordt wel de stichter van de van de ‘Nieuwe Visie’ genoemd. In 1979 kocht Pierre Janssen, directeur van het toenmalige Gemeentemuseum Arnhem het Raveeliaanse schilderij ‘De schilderijenoptocht van 1978 te Machelen’, van de stichting Veranneman in Kruishoutem in België. De kunstenaar wordt beschouwd als grondlegger van één van de richtingen binnen de hedendaagse figuratieve kunst waar het museum zich op richt. |
| In 2013 overleed Raveel in zijn woonplaats Machelen-aan-de-Leie. Vandaag, in 2021, wordt zijn 100ste verjaardag uitbundig gevierd in België. Het is bijna folklore, immers in 1991, 2001 en 2011 werden zijn 70st, 80ste en 90ste verjaardag gevierd met jubileumtentoonstellingen in België en Nederland. Vond Raveel ooit meer waardering in Nederland dan in zijn eigen land? Was de Amsterdamse Galerie Espace niet een van de zijn eerste en belangrijkste verkooppunten? |
| Roger Raveel schilderde rondomrond de ‘dingen om hem heen’ en alledaagse voorwerpen. Dat komt mij bekend voor, immers BK (beeldenkunstenaar en echtgenoot) doet dat ook. De voorwerpen die wij dagelijks gebruiken spelen vaak een rol in zijn sfeervolle schilderijen. De huis-, tuin-, en keukenschilderijen van Raveel ogen fris en eigentijds. Komt dat door de kenmerkende witte, lege vlakken? En zijn de werken van Raveel abstract of figuratief? |
| En hoe kwam hij eigenlijk op het idee die vlakken leeg te laten? Dat ontdekte hij toen hij zag dat ‘waar zich schaduw bevindt, de identiteit van het ding verdwijnt’. Hij zag hoe bij iemand die voorover staat, het gezicht onzichtbaar wordt. Erg mooi, als je zo kan kijken en het daarna ook kan verbeelden. Hij had de gave om de dingen om hem heen als nieuw te ervaren, en hij was van mening dat iedere generatie kunstenaars aandacht moet hebben voor de zich omringende werkelijkheid. |
| Organiseerde Roger Raveel met ‘De schilderijenoptocht van 1978 te Machelen’ een heuse schilderijenoptocht? En wat is het eigenlijk, een demonstratie? De deelnemers dragen stokken met belangrijke kunstwerken of reproducties, en op de vraag wat het doel was van deze manifestatie wisten de deelnemende kunstenaars destijds geen duidelijk antwoord te geven. Was het een manier om de discussie tussen abstracte en figuratieve kunst op gang te brengen? En wat doet een kopie van het schilderij de ‘Compositie met rood, geel en blauw’, uit 1930 van Piet Mondriaan in de optocht? |
| De wereldberoemde, in Amersfoort geboren kunstschilder en kunsttheoreticus Piet Mondriaan (1872-1944), en de favoriete schilder van mijn moeder, filterde uiteindelijk alles weg wat in zijn ogen niet essentieel was. Mondriaans theorie is dat achter het zichtbare om ons heen iets bovennatuurlijks bestaat, waarin het wezen der dingen verborgen ligt, en alleen dat bovennatuurlijke wilde hij tot uitdrukking brengen op doek. Uiteindelijk zijn abstracte werken dus helemaal niet zo abstract. |
| Zijn Roger Raveel en Piet Mondriaan tegenpolen? Mondriaan kwam door te denken tot resultaat, en niet door te kijken. Raveel wil dingen in tijd en ruimte zien, en zijn schilderijen eindigden zeker niet bij het kader. Zelf liet hij zich ook niet in een hokje plaatsen. En nu wordt de man die ‘ons laat kijken’, de man van het ‘witte vierkante vlak’, de man die meerdere portretten maakte van zichzelf, zijn vrouw en zijn vader, opnieuw geëerd met een jubileumtentoonstelling; RR 100. Dit keer alleen in België, maar in de toekomst zeker weer in Arnhem. |
| En wie weet, wordt de heropening van het vernieuwde Museum Arnhem opgeluisterd door een schilderijenoptocht met weer nieuwe generaties kunstenaars. Want zoals Raveel het in een interview zegt; ‘Aldus ben ik van oordeel dat iedere generatie kunstenaars aandacht moet hebben voor de haar omringende werkelijkheid, om hieruit met een eigentijdse geestesgesteldheid kunst te creëren, die voor de samenleving een vernieuwende impuls kan zijn’. Dat we het niet vergeten… |
| Tips: Let op! De tips hebben geen links, kopieer de regel en plaats die in de browser Roger Raveel 100 | Terug naar Machelen Topwerken uit de collectie | Roger Raveel Museum Kasteel van Beervelde | Extra Muros Roger Raveel Wandelroute | Machelen-aan-de-Leie Museum Arnhem | De Schilderijenoptocht van 1978 te Machelen ‘Roger Raveel. Even terugschouwen’ | WBooks Verzamelde Roger Raveel-publicaties op www.ftn-books.com |
|
| Puttertje n.a.v. tentoonstellingen Roger Raveel 100 afb: Detail afb uit catalogus De schilderijenoptocht van 1978 te Machelen | olie op doek 200 x 400 cm | collectie Museum Arnhem sinds 1980 afb: Reproductie Compositie met rood, geel en blauw | 1930 Piet Mondriaan |
