Column 19

Draaiorgels | 2013
Schilderij Het rode blikje en schilderij De herinnering Bert Kinderdijk BK Particuliere collectie
afb: Schilderij Het rode blikje, Bert Kinderdijk en detail uit schilderij De herinnering, Bert Kinderdijk BK | Particuliere collectie
Op twintig december 2013 nam burgemeester Wolfsen afscheid van de inwoners van Utrecht. De feestelijkheden vonden plaats in het vrolijkste museum van Nederland; Museum Speelklok. Utrecht profileert zich als de stad van kennis en cultuur met een gevarieerd cultureel aanbod. Maar wat maakt Utrecht nou zo aantrekkelijk? BK (beeldend kunstenaar / ontwerper en echtgenoot Bert Kinderdijk) was verknocht aan het licht en de sfeer in en rondom de stad, hij kwam er veel en ging er naar de academie. Toen hij in 2006 een atelier kreeg aangeboden op een landgoed onder de rook van Utrecht, aarzelde hij geen moment en maakte er zijn eigen mysterieuze wereld. Wij woonden nog in Antwerpen en de eerste jaren pendelden wij heen en weer.
Utrecht en Antwerpen zijn bruisende steden. In de jaren zeventig van de vorige eeuw maakte ik voor het eerst kennis met de Utrechtse creativiteit. Boetiek Milbo in Utrecht, een winkel met spulletjes uit Afghanistan, Pakistan en India, opende in de binnenstad van Amersfoort een nieuw filiaal. Het bedrijf was opgezet door twee vrienden uit Utrecht (een van hen richtte in 1990 ook het KattenKabinet in Amsterdam op, een museum ter ere van de kat in het algemeen en de kat in de kunst in het bijzonder, en een monument voor zijn kat John Pierpont Morgan). De twee vrienden reisden als jonge avonturiers, die er in die tijd ook al waren, relaxed door Centraal- en Zuid-Azië, en ze kwamen terug met kleding, sieraden en nijverheidsproducten waaronder glas, kelims en meubels. Afghaanse jassen, Kabullaarzen, Kandaharblouses en Kuchijuken waren niet aan te slepen. De winkel was hot en er kwamen steeds meer van deze boetieks bij.
Een echtpaar uit Utrecht met een dochter van drie en artistieke familieleden waaronder piano- en klavecimbelspelers, trekzakspelers, kunstenaars en kunstminnaars, runde de winkel in Amersfoort. Zij zochten versterking en boden mij een baan aan. Hier ben ik in een totaal andere wereld terecht gekomen. De winkel was een ontmoetingspunt in de stad en al snel de meest besproken zaak van Amersfoort. Iedereen was welkom en kon er, tussen de bedrijven door, zijn verhaal kwijt. Het was er altijd feest en op gezette tijden speelde draaiorgel ‘De Keistad’ een riedeltje voor de deur, nooit te beroerd een ommetje te maken als er iemand jarig was en die ter gelegenheid van het 25-jarig huwelijk van onze ouders een feestelijk deuntje voor hun deur speelde. Het geluid van het rammelende blikje op de maat van de muziek is nog steeds in het straatbeeld te horen.
Mijn zusjes, familie en vrienden werkten parttime in filialen en bij concurrenten in dezelfde handel. De gastvrijheid uit Afghanistan, Pakistan, Buthan en India sijpelde door in alle producten. Utrecht was het kloppend hart van de alsmaar groter wordende organisatie en in het magazijn, bij de distributie en in de winkels verschenen de eerste werkstudenten. Hier maakte ik kennis met kunst en cultuur en ik snap waarom mensen gelukkig zijn in creatieve steden. Je hoeft de straat maar op te gaan en je bent vertrokken. De Gouden Gids, waar ik in 1987 ben gaan werken, had in Utrecht een belangrijk satellietkantoor. Mede door de centrale ligging is de stad een soort draaischijf van Nederland. Wij bezochten vanuit Utrecht klanten in het hele land. Later, toen het bedrijf fors was gegroeid en het drukker werd op de weg, kwamen er meer satellietkantoren bij en tijdens ons verblijf in Antwerpen van 2000 tot 2008, werkte ik vanuit Breda en Den Bosch.
In 2006 maakte ik een afspraak voor de Gouden Gids met de eigenaresse van een campingshop in Weert, Noord-Limburg. Tijdens de advertentiebespreking kreeg ze in de gaten dat ik van Antwerpen kwam en haar enthousiasme was verpletterend. Kreten als: dansorgel, Decap, Café Beveren, draaiorgel, Dave, haar zoon Dave, vlogen kriskras door de zaak. Wat bleek nu? De blinde Dave Saes is stadsdraaiorgelspeler en een bekende figuur in Weert. Het draaiorgelspelen is hem met de paplepel ingegoten en in september 2013 ontving hij van de locoburgemeester de eretitel ‘Stadsorgeldraaier van Weert’. Zijn moeder is ook geen onbekende in die wereld. Tijdens ons gesprek vertelde zij over Café Beveren gevestigd in het centrum van Antwerpen aan de Schelde.
En…..zoals wij als inwoners van de Signorenstad al wisten; Café Beveren is inderdaad het laatste etablissement in de stad waar je nog kunt dansen op een authentiek dansorgel. Hoe werkt dat dan? Heel eenvoudig; een muntje inwerpen en geduldig wachten welke muziek er gaat komen. Vroeger zochten havenmedewerkers, matrozen en dokwerkers hun vertier in dit soort etablissementen. De sfeer van het ontspanningsleven van toen is hier nog bewaard gebleven. Ook veel Nederlanders komen een ‘danske doen’, en jongeren die via YouTube kennismaken met deze bijna vergeten vorm van cultuur zijn laaiend enthousiast. Dansorgels zijn rond 1960 vervangen door de Jukebox maar oude tijden herleven en op de combinatie van een Decap Beat Machine uit België en DJ St. Paul uit Nederland kon je even geleden nog uit je dak gaan met ouderwetse dansorgelmuziek en pompende electrobeats in de Stadsschouwburg van Utrecht.
Het bedrijf Gebroeders Decap is al 116 jaar gevestigd in Antwerpen. De Decap-orgels beschikken over complete drumstellen en aanvullende slagwerkinstrumenten als tamboerijn, tempelklokken, rumbaballen enz. zodat alle dansritmes kunnen worden gerealiseerd. In 1958 opende in Utrecht Museum Speelklok, zoals de naam inmiddels luidt, haar deuren voor het publiek met een heus Café Decap waar verschillende zelf spelende muziekinstrumenten beluisterd kunnen worden. Onlangs is het museum gestart met een gefaseerde herinrichting en bereidt zich voor op de toekomst waarin het cultureel ondernemerschap centraal staat. Cultuur en economie gaan hand in hand en er wordt extra geïnvesteerd in de culturele infrastructuur van de stad. Een gevarieerd cultuuraanbod maakt de stad aantrekkelijker voor inwoners, bedrijven en toeristen. Het motto van Patrick Janssens, burgemeester van de stad Antwerpen (2003-2013).
Aleid Wolfsen heeft afscheid genomen van Utrecht, maar niet voordat hij de stad nog een enorme impuls heeft gegeven; het binnenhalen van de start van de Tour de France in 2015, een persoonlijke zege. De PvdA’er gaat aan de slag bij rechtenorganisatie voor artiesten en producenten SENA. Zo kan hij zijn kennis en ervaring inzetten in een omgeving waar hij als muziekliefhebber grote belangstelling voor heeft, zegt Wolfsen in een interview.
In de herfst van 2013 is de crisis aan alle kanten voelbaar, ook in de kunst. Maar een aantal kunstenaars in en rondom Utrecht gaat op geheel eigen wijze, en onder de bezielende leiding van beeldend kunstenaar Louise Hessel, met de situatie om. Tegen de verdrukking in startte zij Galerie Mereveldplein in De Meern. Op vrijdag 13 september 2013 werd de galerie officieel geopend door burgemeester Wolfsen. Professionele kunstenaars uit de omgeving wordt een platform geboden om hun werk gedurende twee maanden te exposeren in de directe omgeving waar ze wonen of werken. Een serie wisselexposities uit verschillende kunstdisciplines toont een combinatie van kunstwerken; schilderijen, textiel- en glaswerk, fotografie, beelden en videokunst. Een verrijking voor de buurt en een succes voor de initiatiefneemster, haar team en de deelnemende kunstenaars.
De galeriehoudster kreeg een uitnodiging om aanwezig te zijn bij het afscheid van burgemeester Wolfsen in het Museum Speelklok op 20 december 2013. Namens de kunstenaars van de galerie is ‘Het Rode Blikje’, geschilderd door BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot Bert Kinderdijk) aangeboden aan Aleid Wolfsen. Een mooi ‘stil’ werkje en een fragment uit een groter geheel met de passende titel ‘De Herinnering‘.
afb: Schilderij Het rode blikje, Bert Kinderdijk en detail uit schilderij De herinnering, Bert Kinderdijk BK | Particuliere collectie
Schilderij Het rode blikje en schilderij De herinnering Bert Kinderdijk BK Particuliere collectie
gepubliceerd in 2013
Horen zien en linken
Overzicht