 |
| afb: Schilderij Katportret, Bert Kinderdijk | Schilderij Zwarte Silo Deventer, Bert Kinderdijk |
| Zwarte Silo, stoer gebouw met dito naam, is een beeldbepalend monumentaal gebouw in Deventer. Dit industrieel erfgoed uit 1924 is in 2015 omgebouwd tot Fooddock voor ‘eten met een verhaal’. Iedereen in Deventer kent het gebouw en BK (beeldend kunstenaar, ontwerper en echtgenoot Bert Kinderdijk), maakte er een prachtig schilderij van met de titel ‘Schuilplek in roerige tijden’. Wij woonden van 1993 tot 2000 in de omgeving van Deventer in een molen, en ik passeerde bijna dagelijks het toen nog verlaten coöperatieterrein en de Zwarte Silo in het havengebied van Deventer op weg naar het regiokantoor van de Gouden Gids even verderop. De korenmolen die wij bewoonden dateerde uit 1895 en was buiten gebruik en omgebouwd tot een prettig woonhuis met een ruim atelier. Oude bedrijfsgebouwen hadden nog niet de status van nu, en het zijn niet zelden kunstenaars die in deze hoofdpijndossiers mogelijkheden zien. Hoe toevallig is het ook dat iemand met de naam Kinderdijk in een molen terechtkomt. |
|
| De negentien molens van Kinderdijk, gebouwd rond 1738 om de afwatering van de Alblasserwaard te verbeteren, staan sinds 1997 op de Werelderfgoedlijst van Unesco en de naam Kinderdijk heeft hiermee dezelfde status als de Chinese Muur en de Amsterdamse Grachtengordel. Een plek op de werelderfgoedlijst betekent wereldwijde reclame en je bent gek als je daar geen gebruik van maakt. Maar hoe pak je dat aan en hoe kun je het een met het ander verbinden? Veel antwoorden bestaan al, je hoeft er alleen nog maar naar te zoeken en de rest laat zich invullen. Dat werkt ongeveer zo: over de ontstaansgeschiedenis van de naam Kinderdijk gaan verschillende verhalen, maar het leukste en bekendste verhaal is wel dat van het wiegje dat is komen aandrijven na de grote St. Elisabethsvloed van 1421. Bewoners van het dorpje Elshout in Zuid-Holland ontdekten vanaf de dijk een wiegje op het water. Toen het dichterbij kwam zagen zij dat een kat probeerde het drijvende ding in evenwicht te houden door heen en weer te springen zodat er geen water in kon komen. Eenmaal bij de dijk aangekomen bleek er een baby in te liggen. Het was een meisje en het kreeg de naam Beatrijs, wat ‘de gelukkige’ betekent. |
|
| En zo wijzigde de naam Elshout in Kinderdijk. Later zijn de molens er gebouwd die op de Unesco Werelderfgoedlijst belandden, en is het ‘ondergronds erfgoed’, het grondwater, de belangrijkste grondstof voor drinkwaterbereiding. Eind 2015 stuurde een oud-burgemeester BK een briefje om hem te bedanken voor het kijkplezier dat hij nog dagelijks beleeft aan het fraaie schilderijtje dat hij mocht ontvangen bij gelegenheid tijdens zijn afscheid als burgemeester. De enveloppe van de brief was gefrankeerd met de molenzegel uit de Nederlandse Iconenserie uitgegeven in 2014. De oud-burgemeester koppelde de naam Kinderdijk aan het NL-icoon en gaf hiermee het geschrevene een extra dimensie. Overigens geheel toevallig en los van het verhaal over het ontstaan van de naam Kinderdijk ontstond in 2015 Beeldend Cadeau/Katportret, een hommage aan de kat. Een idee van Bert Kinderdijk en een bevriende collega met medewerking van ondergetekende. |
|
| Beeldend Cadeau/Katportret is een kleinood in de beeldende kunst en te bezichtigen in het KattenKabinet aan de Herengracht 497 in de Gouden Bocht van de Amsterdamse Grachtengordel, ook Unesco Werelderfgoed! De eigenaar richtte het museum 25 jaar geleden op ter nagedachtenis aan zijn rode kater John Pierpont Morgan. Het museum is gesitueerd in een prachtig grachtenpand waar in de 18e eeuw burgermeester Jan Calkoen woonde. Je kunt er ook een hotelkamer/ appartement huren. In de zomer van 2010 kreeg de Amsterdamse grachtengordel een plaats op de Unesco Werelderfgoedlijst. Maar wat betekent dat dan eigenlijk? ‘Alleen de aller fraaiste hoogtepunten uit de geschiedenis van de mensheid en de natuur mogen de titel UNESCO-Werelderfgoed dragen.’ De RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed voert het werelderfgoedbeleid in Nederland uit. De grachten werden al beschermd door allerlei wetgeving en er komen ‘slechts’ een paar regeltjes bij. De gevels zijn onlosmakelijke verbonden met de identiteit van de stad en hierdoor ontstaat een nieuw fenomeen dat ‘Façadisme’ heet. |
|
| Gevelconservering door een nieuw interieur achter een oude gevel plakken, ingenieus aangepast aan de eisen van deze tijd. Dit geeft helemaal de sfeer weer van ons trompe-l’oeilhuis in Antwerpen waar BK in 2002 (wij woonden van 2000 tot 2008 in Antwerpen) een mooi geheel vervaardigde door achter de bestaande fraaie gevel het huis op een eigentijdse manier zo te decoreren en te manipuleren, zoals Breitner dat eind negentiende eeuw met Amsterdam deed omdat hij op zoek was naar het oude gevoel. Nieuwbouw vond Breitner erg storend en hij moffelde het weg door er gevels in oude stijl voor te zetten. Dat is het karakter van Amsterdam waarnaar hij op zoek was. Een ander is aan het licht gekomen tijdens locatieonderzoek ter voorbereiding op de tentoonstelling ‘Breitner schetst Amsterdam’ eind 2014 begin 2015. Breitner dateerde zijn foto’s en schetsen niet. Conservatoren van Het Stadsarchief en Het Rijksmuseum bekeken honderden foto’s en schetsen van Breitner en zij vergeleken de namen op de gevels in het straatbeeld met de advertenties en vermeldingen in de Telefoongidsen en de Gouden Gidsen van die tijd. Voor het eerst werd duidelijk wanneer en waar bepaalde werken zijn gemaakt. |
|
| Breitner wilde de pure en kale werkelijkheid tonen, en nu probeert Amsterdam deze ‘werkelijkheid’ om te zetten in een businessmodel? Amsterdam stuurt hiermee op een toeristeninvasie en de film Publieke Werken, naar de historische roman van Thomas Roosenboom, laat goed zien hoe het kan verkeren. ‘Het is te laat, wij bouwen om u heen!’ is een scene uit het verhaal en een metafoor voor het beleid uit die tijd die rechtstreeks kan worden doorgetrokken naar de huidige tijd en waar publiek private belangen en de macht van het geld grote invloed hebben op de ontwikkeling van de stad. Tijdens de industriële revolutie en de bouw van het Centraal Station verandert Amsterdam aanzienlijk. Een en ander is in de film schitterend verbeeld door decorbouwers en vakmensen die met façades van piepschuim en hout, en met de hand geschilderde decors de Prins Hendrikkade en het Victoria Hotel griezelig exact nabouwden. Trapgevels en straattaferelen zijn er handig in geprojecteerd. |
|
| Maar omdat productie in Nederland te duur was en omdat men de juiste mensen niet kon vinden gebeurde dat in Hongarije. Er wordt gezegd; ‘Zo’n business op industriële schaal hebben wij gewoon niet in Nederland. De kunstacademie is een klassieke opleiding in Hongarije. In Nederland werken academies vrijwel alleen nog conceptueel.’ Een gemiste kans? Bert Kinderdijk maakt in zijn atelier op landgoed Beverweerd, erfgoed uit de 12e eeuw onder de rook van Utrecht, zijn eigen mysterieuze wereld. Duur? Informeer naar de mogelijkheden en u zult zien dat het meevalt! Begin 2016 verhuist een gedeelte van de HKU (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) naar de Pastoefabriek in Utrecht. Ooit werd hier het vak van meubelmaker uitgeoefend, en wellicht zal er onder invloed van de sfeer en de geschiedenis van het gebouw en door cross-overs tussen verschillende disciplines een veelzijdiger output ontstaan en kunnen bijzondere producties ook weer in Nederland worden gemaakt. Immers er is ruimte genoeg. |
|
| De Rijksoverheid stoot veel gebouwen en terreinen af, en is op zoek naar ondernemers die hier op geheel eigen wijze een bijzondere invulling aan geven. Neem nu het voormalig fabrieksterrein van de mengvoederfabriek op bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht. Eind jaren 90 werd het overgenomen door een ondernemer, en hij verbouwde het tot een evenementenlocatie van formaat. In 2009 hadden wij daar, na de fusie van Gouden Gids met de Telefoongids, onze eerste gezamenlijke kick-off. De locatie in het centrum van Nederland bood ruimte aan meer dan 1000 personen. Inmiddels heeft deze ondernemer in 2014 ook Vliegbasis Twenthe gekocht en ontwikkelt dit terrein als evenementenlocatie tussen het Ruhrgebied en de Randstad. Ruimte genoeg voor bijvoorbeeld geïmproviseerde vestigingen van musea, zodat mensen kunnen kennismaken met kunst en cultuur zonder de echte musea geweld aan te doen. Een oppepper voor regionale werkgelegenheid! Met dank aan een goed verhaal, en de mensen die zich ervoor inspannen. |
|
| Verwaarlozing van gebouwen en terreinen leidt tot melancholie, onrust en protest. We worden door onze omgeving gevormd. Het zijn unieke herinneringen uit onze geschiedenis en ons leven. ‘Kom naar de fabriek!’ klinkt nu heel anders dan jaren geleden. Dat laat de jongste Nederlandse aanwinst op de Unseco werelderfgoedlijst zien; de oude Van Nellefabriek in Rotterdam. Dit gebouw heeft de moderne architectuur wereldwijd beïnvloed en het is een van de eerste fabrieken die rekening hield met de mensen die er werkten. In de gerenoveerde fabriekshallen zijn nu meerdere bedrijven gevestigd. ‘Net echt’, stond in het Van Nelle Nieuws van november 1980. Het stukje berichtte over de aankoop door Van Nelle van een schilderij van het rood/gele Van Nelle emaillen reclamebord, geschilderd door Bert Kinderdijk. ‘Het lijkt een oud, roestig Van Nelle bord. Maar…het is een schilderij, en…inmiddels in ons bezit!’ Het Van Nelle Nieuws sluit het berichtje af met de woorden; ‘Bert Kinderdijk wordt vooral gefascineerd door voorwerpen die door de mens gemaakt zijn en die afgedankt zijn of vervallen. Hij schildert de slijtplekken, …..de sporen die de mensen en de tijd achterlaten.’ |
| afb: Schilderij Katportret, Bert Kinderdijk | Schilderij Zwarte Silo Deventer, Bert Kinderdijk |
|
