| Kusmij! Romantiek in 2021 | december 2020 |
|---|
 |
| Puttertje n.a.v. de tentoonstelling Koekkoek op bezoek, twee tentoonstellingen, die Museum Veluwezoom en het B.C. Koekkoek-Huis in Kleef samen organiseren afb: Detail B.C. Koekkoek, Portret van een onbekende vrouw, 1846, olieverf op paneel afb: Kusmij! | wandobject Bert Kinderdijk (BK) afb: B.C. Koekkoek, De grote beukenboom van Kasteel Moyland, 1840, studie in olieverf |
| Wij zouden bij Koekkoek op bezoek, maar het liep anders. Het voor 16 december in Museum Veluwezoom (Kasteel Doorwerth) gereserveerde tijsdslot werd geannuleerd. Wat nu? Stortte ik mij virtueel in de afgrond van de Romantiek? Op de website van het museum lees ik; ‘Barend Cornelis Koekkoek (Middelburg 1803-1862 Kleef) wordt beschouwd als de beroemdste landschapschilder van de romantiek in Nederland’. Ga ik mij verdiepen in dat veelomvattende genre met compleet nieuwe opvattingen over kunst en cultuur? |
| Tijdens het versieren van onze atelierwoning met kerstguirlandes, luister ik naar de Klara-podcast ‘Beethoven’, met Jan Caeyers. Een prachtig verhaal van een van de belangrijkste Beethovenspecialisten ter wereld. Wanneer ik achter de gietijzeren kachel een versiersel aan de wand wil vastmaken, raakt mijn neus een ‘konstig’ werkje. ‘Ai!’, dat prikt. Het romantische lijstje met drie stekelige kastanjeomhulsels en de uitnodigende tekst Kusmij!, gemaakt door BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot), vraagt om te kussen. Maar doe dat liever niet… |
| Gevoel, fantasie, verbeelding en het raadselachtige zijn begrippen uit de Romantiek, een stroming die aan het einde van de 18e eeuw in Duitsland opkwam, en een tegenreactie op de Verlichting en de industriële ontwikkeling. De rede en de ratio maakten plaats voor emotie, spontaniteit en intuïtie, en er kwam een verlangen naar meer vrijheid en naar de natuur. Een beweging die je vandaag de dag ook ziet? En begonnen mensen destijds de geschiedenis niet met andere ogen te bekijken? |
| De Romantiek is een belangrijke periode in de kunst. Muziek, theater en schilderkunst brachten verstrooiing, en het vak van kunstenaar veranderde van ambachtsman met een gemiddelde status naar een zelfstandig en vrijer beroep. De klemtoon lag op het individu en kunst moest origineel zijn en over gevoelens en verlangens gaan. Ontstond in die tijd de mythe van het artistieke genie? Immers niemand minder dan het ‘Original Genie’ Ludwig van Beethoven kwam tijdens de Romantiek explosief tot uiting? |
| Ludwig van Beethoven werd op 1770 in Bonn geboren. Was hij de zoon van de keurvorstelijk tenorzanger Johan van Beethoven en Maria Magdalena Keverich? Zijn grootvader Louis van Beethoven kwam van Mechelen, en vertrok in 1773 naar Bonn om daar hofzanger te worden. Beethoven was een ‘replacement child’, een jaar eerder was een broer met de naam Ludwig overleden. De ‘nieuwe’ Ludwig was zeer gehecht aan zijn moeder, die ook al een echtgenoot verloren had. Heeft zij bij Beethoven de zaadjes geplant voor een soort somberheid? |
| ‘In de droom en in de waanzin openbaart zich de diepere werkelijkheid, en het kennen reikt dieper dan wat zintuiglijk kan worden waargenomen.’ De Romantiek maakte ook ruimte voor de donkere kant van het leven. Duisternis en het mysterieuze kregen veel aandacht. Thema’s als voorbije tijden, verre culturen, de nacht, oude ruïnes en het bovennatuurlijke zag je terug in de schilderijen, en treurwilgen, schemeringen, ruige rotspartijen en fantastische watervallen waren veel gebruikte onderwerpen. |
| De schilders uit de Romantiek zijn talrijk. De Duitser Caspar David Friedrich, de Engelsman John Constable en de Franse kunstenaar Eugène Delacroix zijn alom bekend. Vlaamse namen uit de romantische schilderkunst zijn onder andere Gustaaf Wappers, Antoine Wiertz en Nicaise De Keyser. Barend Cornelis Koekkoek (1803-1862) was een Nederlands romantisch landschapsschilder, en de meest bekende Koekkoek uit een familie met achttien schilders uit vijf generaties. Hij beschouwde de natuur als het volmaakte schilderij. |
| Virtueel bezoek ik Museum B.C. Koekkoek-Huis in Kleef. Bladerend door de collectie ontdek ik een portret van een onbekende vrouw uit 1846. Mijn gedachten gaan direct terug naar de podcast ‘Beethoven’. Ondanks het feit dat Beethoven veel vrouwen kende, is hij nooit getrouwd geweest. Als uiteindelijk zijn grote liefde Josephine Brunsvik in 1804 weduwe wordt, raakt Beethoven tot over zijn oren verliefd en koestert hij hoop. Met een intense emotionaliteit schenkt hij haar het lied An die Hoffnung, maar Josephine trekt zich terug uit zijn leven. |
| ‘De romantiek is als een mooi meisje’, schreef de Nederlandse dichter W. Hecker (1817 – 1909), ‘maar er zweeft een helse trek om haar lippen. Ze sleept haar slachtoffers mee naar de afgrond, haar zoete tonen worden addergesis.’ We zijn dus gewaarschuwd. En nu? Leven we vandaag nog steeds een beetje in het tijdperk van de Romantiek? Veel elementen komen immers terug zoals het gericht zijn op werk, geld, technologie en macht? Geeft 2021 meer romantiek? Ervaren we een nieuwe vrijheid? Ga op zoek en begin bij Koekkoek. Kusmij! |
| Tips: Let op! De tips hebben geen links, kopieer de regel en plaats die in de browser ‘Koekkoek op bezoek’ | Tentoonstelling Museum Veluwezoom in Doorwerth en het B.C. Koekkoek-Huis in Kleef Beethoven – met Jan Caeyers | Klara Podcast Hotel Beethoven | Tentoonstelling BOZAR, Brussel Musée Wiertz | Museum helemaal in de sfeer van toen John Constable | Tentoonstelling Teylers Museum, Haarlem Dordrechts Museum | Diepgeworteld – Bomen in de Nederlandse schilderkunst De Kus | Jeroen Henneman ‘Wellingtons Sieg’ Wellington museum | Waterloo, Brussel Rijkmuseum Amsterdam | Schilderij ‘De Slag bij Waterloo’ Naarden en Het Nederlands Vestingmuseum | Napoleon |
|
| Puttertje n.a.v. de tentoonstelling Koekkoek op bezoek, twee tentoonstellingen, die Museum Veluwezoom en het B.C. Koekkoek-Huis in Kleef samen organiseren afb: Detail B.C. Koekkoek, Portret van een onbekende vrouw, 1846, olieverf op paneel afb: Kusmij! | wandobject Bert Kinderdijk (BK) afb: B.C. Koekkoek, De grote beukenboom van Kasteel Moyland, 1840, studie in olieverf |
