| Het papieren museum | januari 2021 |
|---|
 |
| Puttertje n.a.v. tentoonstellingen over papierkunst afb: Detail Vogels van karton | uit Werkboek Karton 2010 van Couzijn van Leeuwen (1959-2019) afb: Boeken geschilderd op ladenkastje (detail) | Bert Kinderdijk (BK) | particuliere collectie afb: Detail boek | Papieren Museum 3, De engel met twee neuzen | Ted van Lieshout | Leopold |
| Tijdens mijn zoektocht naar wat anders en afwijkend is, stuitte ik op een fenomeen waar ik in 2004 in het M HKA in Antwerpen voor het eerst mee werd geconfronteerd. Van de Belgische dichter en kunstenaar Marcel Broodthaers (1924-1976) werden destijds reeksen gereproduceerde teksten op enorme vellen papier geëxposeerd. Ik meende ik er zelfs hele pagina’s uit het telefoonboek in te herkennen. Waarom deed hij dat? |
| Daar ben ik inmiddels achter gekomen en de vorm heet Uitschrijfkunst. Beeldend kunstenaar Bart Domburg schrijft op dit moment alle twitterberichten van Donald Trump over, die hij sinds 1 oktober 2020 heeft gedaan. Tweet voor tweet op grote vellen papier van 1,50 x 2,25m. ‘Een repeteergeweer van intimidatie, leugens en ophitsing’, zegt hij in een interview, en toch ervaart wat hij het uitschrijven als ‘rustgevend’. |
| Bart Domburg is gefascineerd door de geschiedenis en het visualiseren van data. De door hem met de hand uitgeschreven Troonredes vanaf 1814 geven een fascinerend beeld van de ontwikkeling van Nederland. Je krijgt een ander soort overzicht van de informatie. Ook Marcel Broodthaers stelt met zijn Uitschrijfkunst vragen bij de opvattingen over musea, de waarde van kunst, en de reproduceerbaarheid en functie van taal. |
| Moeten we terug in de tijd naar wat het mogelijk heeft gemaakt dat we nu zo denken over kunst en musea? Wat is kunst, en wat doen musea eigenlijk? Door dagelijks bezig te zijn met het publiceren van tentoonstellingen, probeer ook ik data van musea en kunstenaars te doorgronden teneinde patronen te ontdekken en ontwikkelingen te zien. Maar tentoonstellingen zijn slechts producten die kunnen leiden tot activiteiten als lezingen en wandelingen, en een museum is meer dan dat, toch? |
| De bezoekcijfers zijn gedaald, en als musea weer open gaan zal er meer worden geprogrammeerd vanuit de eigen collectie. En die is inmiddels overal online te bekijken. Ook is er een aantal compleet nieuwe collectiecentra gebouwd. Is het de basis voor het uitschrijven van het eigen verhaal? Met technologie kan je anders creëren, en het is een verrijking om zaken opnieuw te kunnen plaatsen en uit te leggen. Maar vraagt online naar kunst kijken niet om een ander inlevingsvermogen? |
| Aarzelend worden we op het spoor gezet. Binnenkort opent in Utrecht Nowhere, een ruimte voor digitale kunst die werken van ’s werelds meest toonaangevende kunstenaars tentoon stelt. ‘Een magische speeltuin van digitale kunst’, ofwel Immersie, de perceptie van fysiek aanwezig te zijn in een niet-fysieke wereld. Nieuwsgierig geworden? Ontdek nu al in de Waagnatie in Antwerpen de Van Gogh: The immersive experience. |
| Jonge mensen zien de digitale wereld en de echte wereld bijna al niet meer als iets verschillend, en wat ze in de digitale wereld doen is soms belangrijker dan wie ze zijn in de echte wereld zijn. Offline, wat is dat? Maar hoe gaat het met anderen? Hebben die ook behoefte aan vernieuwing en experiment? En wat als onlinemoeheid toeneemt? Of wanneer er een digitale lockdown komt? Hoe positioneer je een museum in deze tijd? |
| Toen BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) onlangs de laatste hand legde aan een opdracht, een geschilderd tweeluik met dierbare herinneringen aan een overleden echtpaar, zag ik iets essentieels. De geschilderde objecten toonden in de loop van het maakproces hun karakter en begonnen te spreken. Door het geschilderde tweeluik ontdekte ik hoe een geordend en geschilderd geheel echt betekenis krijgt. |
| Ook de door hem geschilderde boeken op de laden van een kastje vertellen een verhaal, en je kunt er heerlijk bij wegdromen. Een gecreëerde illusie. Zoals bij de miniatuurkamers van Thierry Bosquet, een theatraal ontwerper die de meest iconische theaters heeft ingericht. Voor zijn Cabinet of Chic Curiosities gebruikt hij materialen zoals karton, papier en stukjes tape. Hij knipt, plakt en schildert een heel eigen sfeer. |
| Als ik door het boek Papieren Museum 3 van kunstenaar Ted van Lieshout blader, word ik rondgeleid door virtuele tentoonstellingen die hij zelf op een associatieve manier heeft ingericht. De kaft is de ingang, de bladzijden de zalen. In de tekeningen herken je de objecten die je kunt vinden in het museum. Een virtueel, interactief en fysiek product. Helemaal van deze tijd en altijd bij de hand, ook als we digitaal gegijzeld zijn. |
| Is dit een manier om de essentie van het museum vorm te geven? Een voor iedereen te begrijpen en bereikbaar museumboek? Met verwijzingen naar het echte museum en online collecties? Een prachtig interactief kunstboek, waar je zelf ervaringen aan toevoegt? Al dan niet digitaal? Professionals weten dit natuurlijk al lang, en een aantal musea zetten al stapjes op dit creatieve pad. |
| Je kunt zelfs een eigen museumboek maken. Weet je niet hoe? Lees dan verder en ontdek o.a. de wereld van Couzijn van Leeuwen (Amersfoort 1959-2019), ook hij gebruikte karton, nietjes, plakband en lijm voor zijn kasten, vazen, slingerplanten, reptielen, vogels, leeuwen en dierenvellen, en deed ontdekkingen tijdens wandelingen. En als je vastloopt; doe dan net als Marcel Broodthaers en Bart Domburg, schrijf het uit! |
| Tips: Let op! De tips hebben geen links, kopieer de regel en plaats die in de browser Tierry Bosquet | Miniatuurkamers Couzijn van Leeuwen 1959-2019 | Een wereld van karton Ted van Lieshout | Papieren museum Eline Janssens tovert een nieuwe wereld Janssens en Koerten | Geknipt voor de kunst | Expositie Westfries Museum, Hoorn H.E.L. Jan de prentenknipper | Tentoonstelling | Zeeuws Museum Thé Tjong-Khing | Sprookjestekenaar Wiels | Marcel Broodthaers | Tentoonstelling, Brussel S.M.A.K. | Broodthaerskabinet | Tentoonstelling, Gent Bart Domburg | Uitschrijfkunst Van Gogh: The Immersive Experience | Waagnatie, Antwerpen Je eigen museum in 30 opdrachten | Beleving van Het Noordbrabants Museum Job Koelewijn | Verdieping | Ongoing Reading Project | Hoe kijk je intensiever? Depot Boijmans Van Beuningen | Collectie CollectieCentrum Nederland, Amersfoort | CCL | Het fysieke geheugen van Nederland | 31.500 m2 Inpakkunst | Christo en Jean-Claude | Palazzo Bricherasio Museum Rijswijk | Papier + Textiel + Erfgoed |
|
| Puttertje n.a.v. tentoonstellingen over papierkunst afb: Detail Vogels van karton | uit Werkboek Karton 2010 van Couzijn van Leeuwen (1959-2019) afb: Boeken geschilderd op ladenkastje (detail) | Bert Kinderdijk (BK) | particuliere collectie afb: Detail boek | Papieren Museum 3, De engel met twee neuzen | Ted van Lieshout | Leopold |
