| Het schermmasker | maart 2022 |
|---|
 |
| N.a.v. speciale attributen uit de schermsport afb: detail Schilderij Het schermmasker | Bert Kinderdijk, BK | collectie kunstenaar afb: detail Poster aankondiging wereldkampioenschap | particuliere collectie | Foto LC afb: Schermmasker | collectie BK | Foto LC |
| Een zijden gilet (vest) van Pauw is mijn favoriete kledingstuk. De Pauw Amsterdam collectie, zijn ontwerpen van Madeleine Pauw en haar team. Haar ouders richtten het bedrijf op na kort na de Tweede Wereldoorlog, en toen de zussen Madeleine en Henriëtte er gingen werken, groeide het uit tot een succesvolle onderneming. Inmiddels is de derde generatie, in de persoon van Christiaan Klein-Pauw, ook tot het familiebedrijf toegetreden. |
| Wordt de familie Klein-Pauw niet speciaal genoemd op de website Musee van Oeveren van verzamelaar Maître van Oeveren? Schermleraar Rudi van Oeveren (1941 – 2021) overleed vorig jaar op 80-jarige leeftijd aan de gevolgen van corona. Zijn leven stond in het teken van reizen en (degens) trekken. Schermen was voor hem niet alleen een sport het was een levenskunst. En ook hier is nu de volgende generatie aan zet. |
| Mijn zijden vestje is natuurlijk geen schermvest, die worden gemaakt van stevig katoen of kevlar, bijna zoals kogelvrije vesten. Maître van Oeveren heeft alles verzameld wat met schermen te maken heeft, en het museum is een must-see voor iedereen die interesse heeft in de schermsport of in de geschiedenis ervan. Bekende Nederlanders waaronder Harry Mulish,, Jan Wolkers, Sylvia Kristel, Nelly Frijda, Rutger Hauer en Wibi Soerjadi bezochten het museum in Meung sur Loire. |
| In een pand in Zeist waar tijdens de Koude Oorlog de staf van het Commando Tactische Luchtstrijdkrachten CTL was gevestigd, sta ik op een dag in de voormalige schermzaal van Wibi Soerjadi. Hij kocht buitenplaats De Wulperhorst in 2001 en verliet het landgoed in 2018. Daarna kreeg BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) de beschikking over het gebouw, tot het moment waarop de projectontwikkelaar met de renovatiewerken ging starten. |
| De schermsport heeft BK altijd geïnteresseerd. Niet zozeer omwille van de sport zelf, maar vanwege de schoonheid van de bijna dansende tegenover elkaar geplaatste personen. Ook de geschiedenis van de sport en de vormgeving van de attributen inspireren hem. Lord Crackfree kocht ooit een schermmasker bij een brocante, en BK schilderde een verstild beeld op een Dorische zuil en gaf het de titel Het schermmasker. |
| Het schermmasker is welhaast een van zijn mooiste schilderijen. Het hing op verschillende tentoonstellingen. En hebben we destijds ook niet Wibi Soejadi hierover geïnformeerd? Nu hangt het in ons raadhuisje, samen met het brocante-schermmasker en het door BK gemaakte schilderij ‘Schuilplek in roerige tijden’, waarop een schermdummy staat afgebeeld, hangend aan een mysterieus gebouw dat aan de rand van een afgrond staat. |
| De oudste nog steeds officiële actieve schermclub ter wereld is het Koninklijke en Ridderlijke Hoofdgilde van Sint-Michiel, gevestigd in de Lakenhallen van Gent. Heeft het Sint-Michielsgilde niet al in 1486 een gedragscode opgesteld die lijkt op de reglementen voor schermzalen zoals die tot ver in de 19e eeuw werden gehanteerd? En wist je dat het Zappeion (expohal) in Athene speciaal is gebouwd als schermhal voor de eerste moderne Olympische Spelen in 1896? |
| Ook de officiële ondertekening van de documenten, waardoor Griekenland toetrad tot de Europese Unie in 1981 vonden in het Zappeion plaats. BK nam er in 1986 deel aan een groepstentoonstelling in het kader van de Europese samenwerking. En was de indrukwekkende zuilengalerij van het Zappeion niet het decor van alle activiteiten toen Griekenland in 2014 voorzitter van de EU was? Hét moment waarop Europa zich schrap zette voor een nieuwe fase, nadat een financiële krater banken en landen aan de rand van de afgrond had gebracht? Lees ook de column Banken |
| De voorloper van de EU, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal EGKS, is in 1952 opgericht door o.a. Jean Monnet en Robert Schuman. In 1958 werd hieruit door zes landen de EEG gevormd. Nu telt de EU 27 Europese landen, en wellicht komen er binnenkort nog landen bij. In 2015 deed BK mee aan een groepstentoonstelling rondom het voormalige woonhuis van EU-oprichter Robert Schuman in Luxemburg waarbij o.a. het schilderij Op gespannen voet getoond werd. |
| De schermsport staat vanaf de eerste editie in 1896 onafgebroken op het programma van de Olympische Spelen. Maar wist je dat Nederland en Hongarije na afloop van de Eerste Wereldoorlog intensieve diplomatieke contacten opbouwden? En dat de schermsport daarbij centraal stond? Een opmerkelijke samenwerking tussen deze twee landen, waaraan zelfs koningin Wilhelmina meewerkte, leidde tot succesvolle wederkerigheden. Waarom dan? Lees het boek Sabel onder de tulpen. |
| Hongarije was als verliezer uit de Eerste Wereldoorlog gekomen en raakte ruim twee derde van zijn grondgebied kwijt. Het land besloot om via de sport revanche te nemen, en de Oostenrijks-Hongaarse schermleraar László Borsody (1878-1939) kreeg na WOI de taak om het schermen in Hongarije naar de absolute wereldtop te brengen, met de sabel als het ‘Hongaarse wapen’. |
| Borsody paste vernieuwingen toe, en in de voorbereiding naar de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam kwamen ook de intensieve Hongaars-Nederlandse schermcontacten tot stand. Nederland was in de Eerste Wereldoorlog neutraal gebleven en Hongarije stond toe dat Nederlandse schermers, mochten meetrainen met de Hongaarse militaire selectie onder schermmeester Borsody. |
| De samenwerking was voor beide landen voordelig. Nederland kon mee in het internationale schermdomein, en versterkte daardoor zijn positie in de wereld van de sportdiplomatie. Daarentegen hielp Nederland Hongarije om na de Eerste Wereldoorlog weer lid te worden van de internationale sportgemeenschap en van de Internationale Schermfederatie (FIE) waar Frankrijk traditioneel een sterke positie had. |
| De Nederlands-Hongaarse schermcontacten uit de jaren twintig liepen door tot ver in de twintigste eeuw. Ádám Béla, een leerling van Borsody, werd na de Tweede Wereldoorlog aangetrokken als leraar bij de Amersfoortse schermvereniging, en zette kort daarna de Utrechtse schermzaal Ádám Béla op in het gebouw van de Muziekacademie aan de Mariaplaats, waar ook het genootschap Kunstliefde resideerde. |
| In een interview in 1947 in het Dagblad voor Amersfoort voorspelde Ádám Béla dat op de Olympische spelen in 1948 in Londen het onderdeel sabel een overwinning voor Hongarije zou opleveren, en dat op floret de strijd zou gaan tussen Hongarije, Frankrijk en Italië, en op degen gaf Béla de Fransen de meeste kans. Maar wat de Russen en de Amerikanen zouden doen… aan die voorspelling durfde hij zich niet te wagen. |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser De Pauw Amsterdam collectie Musee van Oeveren | Meung-sur-Loire, Frankrijk Fencing Masters World Championships West Coast Fencing Archive Wibi Soerjadi Schermsport Nederland | KNAS Vlaamse Schermbond De Confrérie | Koninklijke en Ridderlijke Hoofdgilde van Sint-Michiel | Lakenhallen Gent Zappeion Megaron | Athene Europese Unie De Sint Michielsgilde | school voor Traditionele Europese Krijgskunst | Antwerpen, Gouda als Dordrecht Schumanhuis | Luxemburg Boek: Sabel onder de tulpen | Norbert Máday en László Marácz Boek: Beter wordt het niet | Caroline de Gruyter | De ineenstorting van het Habsburgse rijk (1918) |
|
| N.a.v. speciale attributen uit de schermsport afb: detail Schilderij Het schermmasker | Bert Kinderdijk, BK | collectie kunstenaar afb: detail Poster aankondiging wereldkampioenschap | particuliere collectie | Foto LC afb: Schermmasker | collectie BK | Foto LC |
