| Uit het lood geslagen | april 2022 |
|---|
 |
| N.a.v. de zoektocht naar Japanse objecten afb: detail Theeblik met Aziatische afbeelding | collectie kunstenaar | Foto LC afb: detail object loden kimono’s | Bert Kinderdijk, BK | particuliere collectie afb: detail Schilderij Lente-uitje | Bert Kinderdijk, BK | particuliere collectie | Foto LC |
| De gerechten uit de Shippoku-keuken in Nagasaki zijn kleine kunstwerkjes en gemaakt uit Japans, Chinees en Nederlands eten. Ze worden ook wel ‘Wakaran’ genoemd. ‘Wa’ is Japans, ‘ka’ Chinees en ‘ran’ is Nederlands. In Nagasaki wordt wakaran gebruikt om aan te geven dat je iets niet begrijpt of dat je het niet zeker weet. Maar staat Wa in de Japanse cultuur niet voor evenwichtig? Waarbij het Wij de voorkeur heeft boven het Ik? |
| Na de vele berichten van de afgelopen tijd ben ik op zoek naar een beetje kleur. Ver hoeven we daarvoor niet te gaan, het is lente en Lord Crackfree is vertrokken. De Bloesemroute ligt in onze achtertuin, en niet alleen in Nederland maar ook in Haspengouw, de Belgisch-Limburgse fruitstreek, staan de bomen in bloei. BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) kan de overdaad niet lang aanzien, veel te veel, veel te licht. |
| In Japan is de kersenbloesem, sakura, het symbool van vergankelijke schoonheid. De bloemen van de bomen bloeien er maar kort, en de hele bevolking trekt er in één weekend op uit om dit wonder te aanschouwen. Wordt het leven in Japan niet gezien als de kersenbloesem, mooi en kort? Laat mij sterven/ Onder de bloesem/ In de lente/ Rond de dag/ Van de volle maan/ Het gedichtje van een oude monnik staat geschreven in SAKURA, een prachtig boek van Naoko Abe. |
| De sakura-aanbidding is een eeuwenoude traditie. Maar er bestaan ook veel clichés over Japanners ofwel; dat ze zich te pletter zouden werken, dat vrouwen er gedienstig zijn, dat sommige mannen trouwen met een hologram, en dat de mensen zich altijd gedisciplineerd gedragen. Dat is natuurlijk niet helemaal waar. En ook Wij de Japanner bestaat eigenlijk niet. Maar hoe komen die praatjes dan de wereld in? |
| Dat zit zo. In de 16e eeuw bezochten Europese handelaren uit Portugal, Nederland, Engeland en Spanje, en ook christelijke missionarissen de haven van Nagasaki. Om te voorkomen dat de Europeanen zich onder de Japanners zouden begeven werd er voor de kust van Nagasaki een kunstmatig eilandje gebouwd, Deshima. Ongeveer zo groot als de Dam in Amsterdam. |
| In aanvang was het eiland gemaakt voor de Portugese missionarissen die probeerden het christendom in Japan te verspreiden. Toen Deshima afgebouwd was, en klaar voor gebruik werd besloten om de bekeerders het land uit te zetten. Het eilandje lag er verlaten bij. Omdat de Nederlanders eigenlijk alleen maar handel wilden drijven in Japan kregen zij Deshima toegewezen. En dat zou bijna tweehonderd jaar duren. Waarom dan? |
| Japan zag niets in kolonisatie door nieuwe grootmachten. Het voerde immers al eeuwenlang handel met China. Maar omdat er veel vraag was naar producten uit andere delen van de wereld, mochten de Nederlanders in Japan handel drijven. Wil je weten hoe dat ging? Beleef dan de Deshima Experience (tip) via een kunstwerk dat nog niet zo lang geleden is ontdekt in de slaapkamer van een Nederlands echtpaar. Hoe bijzonder! |
| Zoom in op de baai van Nagasaki en het waaiervormige eiland Deshima via een schildering op een kamerscherm van Kawahara Keiga. Het topstuk uit ca. 1836 toont een stukje Nederland in Japan. De fotograaf zonder camera, zoals Keiga wordt genoemd, ging zeer gedetailleerd te werk. Ontdek hoe drie culturen Japen, China en Nederland, elkaar beïnvloedden, en hoe de goederen uit Japan in ons land terecht zijn gekomen. |
| Na 200 jaar, in 1868, vond het Westen dat Japan zich moest openstellen voor de rest van de wereld, en het altijd zo gesloten land werd geconfronteerd met de Westerse cultuur. Maar een kleine groep Japanners wilde graag het oude behouden, en zo ontstond er een soort nationalistische reactie. En terwijl Japan is uitgegroeid tot een modern land, wordt het verleden nog steeds verheerlijkt. |
| Oude verhalen worden, tot grote vreugde van een kleine minderheid, nog altijd hardnekkig verspreid door passanten die blijven roepen dat Japan een vreemd, mysterieus en ondoorgrondelijk is. Wil je voorbij de clichés weten hoe het echt zit? Lees dan het boek Japan. Schetsen uit het leven van schrijver en vertaler Luk van Haute, gebaseerd op dertig jaar Japan-ervaring en vele ontmoetingen met Japanners. |
| Ook Nederland kent een Japanse gemeenschap. Een grote groep woont al sinds 1981, met de komst van Japanse bedrijven als Canon en Ricoh, in en rondom Amstelveen. En daar vind je Japanse restaurants, kappers, winkels en scholen. Zelfs de parkeermeters hebben Japanse displays. Bezoek vooral ook Het huis van Japans Antiek Van hier tot Tokyo en Museum Nihon no hanga in Amsterdam en ontdek prachtige collecties Japanse prenten, harnassen, meubelen, lakwerk, ikebana en nog meer bijzondere artefacten. |
| En natuurlijk mag de aandacht voor het Japanmuseum Von Sieboldhuis en Museum Volkenkunde in Leiden niet ontbreken. Philipp Franz von Siebold was van 1823 tot 1829 geneesheer op Deshima. Als arts genoot hij meer vrijheid en hij legde ook buiten de handelspost Deshima huisbezoeken af bij Japanse zieken. En zo verzamelde Von Siebold de mooiste objecten uit het oude en nieuwe Japan. Ga het zien! |
| Von Siebold stond bekend als de belangrijkste Europese Japandeskundige. Hij kwam op Deshima met de opdracht informatie te verzamelen over Japan, over de handel met Japan en over het Japanse politieke systeem. En reisde hij ook niet naar Sint-Petersburg om de Russische regering te adviseren hoe handelsrelaties succesvol konden worden opgebouwd met Japan? |
| Na de westerse openstelling groeide Japan razendsnel, en door een tekort aan grondstoffen begon het andere gebieden te veroveren. De Russisch-Japanse Oorlog (1904-1905) was de eerste grote oorlog van de 20e eeuw, en die heeft in meerdere opzichten een flinke impact gehad op de wereldgeschiedenis. Kan de Russische Revolutie van 1917 wellicht als indirect gevolg van deze oorlog worden beschouwd? |
| In de Tweede Wereldoorlog sloot Japan een bondgenootschap met Duitsland, en de geschiedenis is bekend. Op 6 en 9 augustus 1945 wierp de Amerikaanse luchtmacht atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Had Japan toen al niet aangegeven zich te willen overgeven? Waarom gingen Amerikaanse bommenwerpers dan toch door met de aanval? ‘Wakaran‘. Amerika toonde zijn superioriteit. Vooral aan Rusland. |
| Maar was de uit het lood geslagen bom die op Nagasaki viel niet bedoeld voor de stad Kokura? Omdat het op die dag boven Kokura té bewolkt was, werd de bom op Nagasaki gegooid…zo gaat het verhaal. De stad is na de oorlog weer volledig opgebouwd, en ‘Kokura’s geluk’ is een bekende Japanse uitdrukking geworden. Het betekent niets minder dan ontsnappen aan een vreselijke situatie. |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Boek SAKURA | Naoko Abe sakura | Hoe een Engelsman de Japanse kersenbloesem redde Website Naoko Abe Japan | Schetsen uit het leven van schrijver en vertaler Luk van Haute VPRO | Bureau Buitenland: Japan voorbij de clichés met Luk van Haute Website Luk van Haute Bloesemroute Nederland Bloesemroute Haspengauw Hanami, bloesemkijken, 2022 | Museum Volkenkunde Leiden De Japanse Tuin Hasselt Deshima Experience | Volkenkunde in Leiden Podcast Kamerscherm van Keiga | BNR Nieuwsradio Museum Volkenkunde | Japan Website COOL JAPAN | Wereldwijde fascinatie in beeld Japanmuseum SieboldHuis | Leiden Aziatisch Paviljoen Rijksmuseum Museum voor Japanse Kunst (De Musea van het Verre Oosten) | Brussel Winkelcentrum Amstelveen | Japanse winkels food en non-food Van Hier Tot Tokio – Japanese Antique Store | Amsterdam Museum Nihon no hanga | Amsterdam TV-serie Tokidoki met Paulien Cornelisse Van Gogh Museum Amsterdam Themapark Huis ten Bosch in Nagasaki Japan KunstRAI 2022 Focus Japan | Amsterdam Back From Japan | Vlaams Architectuur Instituut Antwerpen Japancenter | Antwerpen Boek: Polderjapanner | Een Japanse in Nederland | Fumiko Miura Boek: Boerenkool met stokjes | Opgroeien tussen 2 culturen | Aki Watano |
|
| N.a.v. de zoektocht naar Japanse objecten afb: detail Theeblik met Aziatische afbeelding | collectie kunstenaar | Foto LC afb: detail object loden kimono’s | Bert Kinderdijk, BK | particuliere collectie afb: detail Schilderij Lente-uitje | Bert Kinderdijk, BK | particuliere collectie | Foto LC |
