| Bij nadere beschouwing… | april 2022 |
|---|
 |
| N.a.v. de zoektocht naar aardbollen en maanbollen afb: detail boek: Waren de goden kosmonauten? | Erich von Däniken | Uitgeverij: Ankhhermest afb: detail schilderij Bij nadere beschouwing… | Bert Kinderdijk, BK | collectie kunstenaar afb: detail maanglobe |
| Is er al een huwelijksreis naar de maan gepland? Het onlangs verschenen bericht over een Chinese satelliet die aardappelen en bloemen meeneemt naar ‘donkere kant’ van de maan om te ontdekken of je op de maan eten kunt verbouwen, wekte weer even mijn maanbelangstelling. Nadat de wereldglobe en de encyclopedie onze jeugd waren binnengewandeld, kocht mijn moeder een maanglobe. En ineens stond ook het mysterieuze boek ‘Waren de Goden Kosmonauten?’ van Erich von Däniken in de kast. |
| Zijn we in 2022 in een strijd om de waarheid en nepnieuws in een ander tijdperk terechtgekomen? Het einde van de Westerse democratie en het rationele denken is in zicht, en we krijgen een totaal ander beeld van de werkelijkheid voorgeschoteld. Gaan we terug naar het denken in mythen? Ontdek via ‘Grote verwachtingen in Europa 1999 – 2020’ (boek en podcast) van Geert Mak, hoe wij tot hier zijn gekomen. |
| De maanglobe bij ons thuis keek van bovenop de kast naar beneden, en deed verder niets. Bij maanlicht dansten wij in de jaren 1980 – 1990 op de Amersfoortse Groenmarkt op de muziek van Joeri Gagarin and the Fadeaways. De band was genoemd naar de eerste man in de ruimte, Joeri Gagarin (1934- 1968). Hij maakte op 12 april 1961 een baan om de aarde, en deze ruimtereis is in 2011 schitterend weergegeven in de film ‘First Orbit‘. Zijn er inmiddels niet tal van ruimtereizen geweest de afgelopen vijftig jaar? |
| Ruimtevaart was bijvangst van de wapenindustrie. De Duitse ingenieur Wernher von Braun vond tijdens WOII de eerste ballistische raket uit die een capsule via de ruimte naar een vooraf bepaald doel kon brengen. Een van deze V2-raketten kwam in 1944 met veel geweld naast het KMSKA in Antwerpen terecht. Een gedenksteen herinnert ons aan deze nachtmerrie. Na de oorlog gaf Wernher von Braun zich over aan de Amerikanen. Daar heeft hij bijgedragen aan het ontwerp van de Saturnus V-raket, die de Amerikanen op 29 juli 1969 op de maan zette. |
| Het in kaart brengen van de maan hebben we dan weer grotendeels aan de Russen te danken. In 1959 lanceerde de Sovjet Unie het eerste object op de maan. De onbemande Luna 2 en later Luna 3 fotografeerden een gedeelte van de donkere achterkant van de maan, en in juli 1965 werd het resterende deel van de onbekende achterkant van de maan in kaart gebracht. Ook stuurden de Russen de eerste Tv-beelden vanaf het maanoppervlak de wereld in. |
| De strijd om de ruimte tussen Amerika en Rusland hield gelijke tred met foto’s en opnames vanuit een baan rond de maan. Deze successen leidden in 1967 tot de productie van de eerste volledige maanglobes. Maar ‘The Lunar Orbiter Photographic Moonatlas‘ van NASA werd het standaard werk voor maanstudies. Hielden beide wereldmachten hielden elkaar in evenwicht uit angst voor een nieuwe catastrofale bedreiging. Een atoomdreiging? |
| Ook in de kunst speelt de ruimtevaart een rol. Ontdek de bronzen ‘Penning op de Ruimtevaart’ van kunstenaar Jan Snoeck (1927-2018). Zelf zegt hij over dit ontwerp: ‘De penning is gevormd uit associaties met de ruimtevaart; de mens die dankzij zijn technische verworvenheden op het punt staat de ruimte te veroveren, maar het wezenlijke van deze verwerving is geen calculatie maar een avontuur’. Doet het denken aan de avonturen van Jules Verne ‘de man die de toekomst uitvond’ en die al in 1862 de tank en de beeldtelefoon voorzag? En een menselijke reis naar de maan? |
| Via kunst en objecten kijk je anders naar de wereld. Dat ontdekte ik onlangs weer opnieuw. Dat komt zo. In ons raadhuisje liggen en hangen meerdere aardbollen. Enkele daarvan heeft BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) ook afgebeeld in zijn schilderijen. Toen BK in 2013 tijdens de golf van grootschalige protesten in Oekraïne het schilderij ‘Bij nadere beschouwing…’ maakte, deed hij iets bijzonders. Hij schilderde een wereldbol die van achter een kastdeurtje naar buiten kijkt. Is de bol van binnenuit verlicht? Het lijkt erop, maar het licht is geschilderd. |
| Het schilderij hangt in ons raadhuisje op een plek schuin onder een dakkoepel. Door het licht van boven en het licht in het schilderij trekt deze stralende en kleurrijke wereldbol op onverwachte momenten de aandacht. Je blijft kijken. Net als ‘Earthrise’ (aardopkomst), een foto van de aarde uit 1968, die gemaakt is door astronaut William Anders toen Apollo 8 in een baan om de maan vloog. De aardopkomst is te zien is vanaf het oppervlak van de maan. De aarde was het enige gekleurde in een gitzwart universum. |
| En ook in de knappe montage van de film ‘First Orbit‘ zegt Joeri Gagarin; ‘Door het raam zie ik de aarde, de grond is duidelijk waarneembaar. Ik zie rivieren en plooien in het terrein. Ze zijn gemakkelijk te onderscheiden. Prachtig, prachtig’. Ruimtevaarder André Kuipers kan niet vaak genoeg benadrukken hoe indrukwekkend de aarde is, gezien vanuit de ruimte. Hij verbleef meerdere keren in het ISS-station dat door verschillende landen wordt gebouwd, bemand en bekostigd. |
| Is er meer tussen hemel en aarde? Mijn moeder haalde ons uit bed tijdens de eerste maanlanding op 29 juli 1969. We waren klein maar het was belangrijk. Hoe kinderen hiermee omgingen wordt verrassend verbeeld in de animatiefilm ‘Apollo 10 ½’ van Richard Linklater. Hij blikt in 2019 (50 jaar later) terug op zijn kindertijd in 1969. Bij ons thuis keken de wereldbol en de maanbol vanaf de boekenkast stilletjes mee. Wonend op de aarde zien wij vanuit hier altijd dezelfde kant van de maan. De achterkant is onbekender. Worden er niet de meest vreemde verhalen aan ‘The Dark Side of the Moon’ (die helemaal niet donker schijnt te zijn) toegeschreven? |
| De Chinezen gaan het uitzoeken. De Chinezen? Jawel. Omdat de geopolitieke rivaal van de VS niet welkom is op het internationale ruimtestation ISS zet China zelf een ruimteprogramma op poten, te beginnen bij de maan. Daarna plannen ze een grootschalige verkenning van de ruimte. Gaan ze zoek naar andere bewoonbare planeten? Want die gedachte schijnt heel erg te leven in China… |
| Dingen over de toekomst zeggen is lastig. Ervaringen uit het verleden zijn vaak verrassend goed te gebruiken en kunnen helpen. Maar bij nadere beschouwing wordt de geschiedenis altijd herschreven toch? Wat zegt onze innerlijke seismograaf? Hoe kun je dingen zien aankomen? Welke signalen zijn van belang? Hoe onderzoek je dat? BK schildert opnieuw de aarde in een schilderij. |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Boek: ‘Waren de Goden Kosmonauten?’ | Erich von Däniken Boek: ‘Grote verwachtingen in Europa 1999 – 2020’ | Geert Mak Klara podcast: Geert Mak over ‘Grote Verwachtingen’ Film: First Orbit | Christopher Riley Making of First Orbit Vier eeuwen selenografie | Maanbeschrijving Maanglobes Bollen, planetaria en zonnewijzers | Van Leest Antiques Planetarium Zuylenburgh | Bert Degenaar De V2-raket, de ballistische raket van de nazi’s | Historiek De eerste V2 op Antwerpen (Schildersstraat 13 oktober 1944) | Historiek Wernher von Braun | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek Het Jules Verne Genootschap Alan Bean | De eerste schilderijen van een andere wereld door een kunstenaar die er echt was Apollo 10 1/2: A Space Age Childhood | Richard Linklater | Netflix History 101 | Netflix ‘Penning op de Ruimtevaart’ | Kunstenaar Jan Snoeck (1927-2018) Bert Kinderdijk | Schilderijen Earthrise | Apollo 8: Aardopkomst | NASA ESA Nederland Space Expo | Noordwijk Nationaal Ruimtevaart Museum | Lelystad Euro Space Center | Libin, België Volkssterrenwacht Urania | Hove, België Cozmix | Bezoekerscentrum van Volkssterrenwacht Beisbroek Koninklijke Sterrenwacht van België | Brussel Sonnenborgh | Sterrenwacht Utrecht Observeum | Volkssterrenwacht Burgum Eise Eisinga Planetarium | Franeker |
|
| N.a.v. de zoektocht naar aardbollen en maanbollen afb: detail boek: Waren de goden kosmonauten? | Erich von Däniken | Uitgeverij: Ankhhermest afb: detail schilderij Bij nadere beschouwing… | Bert Kinderdijk, BK | collectie kunstenaar afb: detail maanglobe |
