| De keerzijde | juni 2022 |
|---|
 |
| N.a.v. de zoektocht naar serviezen, verso’s en de klinkende munt afb: Ontbijtbord Wedgwood Pearlservies uitgevoerd in het Moresque-patroon | Collectie Lord Crackfree | Foto LC afb: Schilderij en mixed media-object ‘Verso, voor Rob‘ | Bert Kinderdijk, BK en Rob B | Particuliere collectie | Foto RB afb: Soester Daalder, bronzen munt ter gelegenheid van het 950-jarig bestaan van de Gemeente Soest | Ontwerp Bert Kinderdijk, BK | Collectie kunstenaar | Foto LC |
| ‘Te vaak met de vuist op tafel slaan is slechter voor je vuist dan voor de tafel’. Het is een citaat van Nobelprijswinnaar Willy Brandt (1913 – 1992), bondskanselier van Duitsland van 1969 tot 1974. Gaf hij hiermee aan dat wie een onbuigzame koers vaart, en dat met harde middelen wil afdwingen vaak niet het gewenste resultaat bereikt? Tijdens de Koude Oorlog werd in de jaren 1970-1973, door onder andere Willy Brandt, een belangrijke discussie op gang gezet. ‘Waar moet het naartoe?’ |
| Mijn vader was de aardigheid zelve en sloeg nooit met zijn vuist op tafel, hij had dat gedrag helemaal niet in zich. Maar er was bij ons thuis toch wel een reden om voorzichtig met het tafelblad om te gaan. Dat was Moresque. Moresque? Jawel, een 19e-eeuws Wedgwoodservies. In 1971 reed mijn vader met een auto volgeladen met servies van Den Dolder naar ons huis in Amersfoort. Mijn moeder stond in de serre bij een open kast om de buit in ontvangst te nemen en alles uit te stallen. |
| En dat was een fraai gezicht. Vooral door aangename paarsblauwe kleur van de Moorse (Moresque) tekening waarmee het servies was gedecoreerd. Maar zeker ook door de hoeveelheid. Mijn vader kookte altijd op zondag en hij serveerde vanaf die tijd het eten op de nieuw verworven aanwinst. Mijn moeder was de regelaar, zij bestudeerde het merk aan de onderkant en zocht contact met Wedgwood. Het 19e-eeuws Wedgwood Pearlservies uitgevoerd in het Moresque-patroon bleek een veel verkocht hotelservies. |
| Toch niet slecht als ik nu de prijzen op internet volg. We hebben er nog behoorlijk wat van overerft, en op verschillende plekken in huis staat wel iets. Het is zeer decoratief, en zelfs BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) gebruikt verschillende bordjes en schaaltjes om verf op te mengen en penselen in onder te dompelen. Handel in tweedehands servies is lucratief en inspirerend, en Lord Crackfree komt onderweg stapels serviezen tegen. Kleven daar niet de mooiste verhalen aan? |
| Maar hoe kwam mijn vader eigenlijk aan dat servies? Dat zit zo. Een vriend van hem had een café/restaurant in Den Dolder. Het was een familiebedrijf en mijn vader kwam er over de vloer en bleef er regelmatig plakken. Het was de tijd van de Koude Oorlog. Amerikaanse soldaten gelegerd op vliegveld Soesterberg waren er vaste klant en betaalden met dollars. Het waren gouden tijden. Mijn vader sprong weleens bij in het restaurant en zo kwam hij letterlijk in aanraking met het Wedgwood. |
| Toen er voor de zaak nieuw servies werd aangekocht, bemachtigde mijn vader het oude. Maar daar moest natuurlijk wel voor gewerkt worden, en naast zijn bestaande baan was hij ’s avonds en in het weekend regelmatig te vinden in het café/restaurant in Den Dolder. Dat was voor hem beslist geen straf. Mijn moeder bracht hem met de VW-kever, één van de symbolen van het West-Duitse Wirtschaftswunder, en ‘s nachts haalde ze hem weer op. Thuis hadden wij plezier om wat ons verteld werd over de Amerikanen. |
| Kinderen in de DDR kregen in die tijd ook verhalen te horen over de Amerikanen. Amerika, dat was de vijand. Op de scholen stond alles in het teken van de communistische ideologie. Woorden werden uit woordenboeken geschrapt en je kon niet lezen wat je wilde. Ook kon je niet zeggen wat je dacht, en reizen mocht al helemaal niet. Mensen uit de DDR werden al jong opgeleid om ‘plantrekkers’ te worden, en ze leerden omgaan met tekortkomingen. Maar was niet bijna alles er schaars in die tijd? |
| De DDR volgde de koers van Rusland (Moskou). Die voerden al snel de Oost-Duitse Mark (Ostmark) in. De kosten voor levensonderhoud bleven stijgen en de arbeidsproductiviteit werd flink opgeschroefd. Na een grote opstand kwam er een omslag. Was het schijnwelvaart? Immers de meest eenvoudige producten en goederen waren nog steeds niet verkrijgbaar. Al snel stagneerde de economie door de centrale planning en het logge bureaucratische systeem, en uiteindelijk kwam de enorme zelfverrijking van de partijleiding aan het licht. Ten koste van de gemeenschap. |
| In West-Duitsland daarentegen voltrok zich het Wirtschaftswunder. Nadat de Amerikanen in 1948 de West-Duitse Mark opvoerden, waarbij de waarde van de oude Reichsmark van uur tot uur verminderde, wisten de mensen niet waar ze het moesten zoeken. Vooral het verlies van spaartegoeden was enorm. Uiteindelijk voltrok zich een economisch wonder en herstelde de West-Duitse economie zich tot een van de sterkste economieën. En zo stond het kapitalisme tegenover het communisme tijdens de Koude Oorlog. |
| In 1971 werd ook de dollar losgekoppeld van het goud. Het systeem van Bretton-Woods (1944) bestond er onder andere uit dat de waarde van alle nationale valuta gekoppeld was aan die van de dollar. En werd die niet aan goud geklonken tegen een vaste waarde, en zo officieel de belangrijkste munt ter wereld? De Amerikanen hadden circa driekwart van de wereldgoudvoorraad in handen. |
| Amerika bezat dus na WOII wereldwijd de leidende munt. Maar vanwege de oorlog in Vietnam moest er steeds meer geld worden bijgedrukt. Europese landen werden ongerust en begonnen massaal dollars in te ruilen voor goud, met het gevolg dat de goudvoorraad in het Amerikaanse Fort Knox snel terugliep. |
| Daarom verbrak Amerika in 1971 de belofte dat de dollar voor goud kon worden ingeruild. Is de waarde van geld sindsdien hoofdzakelijk gebaseerd op vertrouwen? En heeft Henry Ford niet gezegd dat het goed is dat de gemeenschap het geldsysteem niet begrijpt, want als ze dat wel deden, zou er nog vóór morgen een revolutie uitbreken? |
| Alles heeft twee kanten. De wereldmunt blijft de gemoederen bezig houden. Wat is de keerzijde van het huidige monetaire systeem? Iedereen zit vast in het eigenbelang, en streeft niet elk mens zijn eigen voordeel na? Wat te doen. Kunst kopen? Zoals in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog, waarin de kunsthandel floreerde? Alles draait om geld. Serviezen en schilderijen leren ons dat ergens achter kijken belangrijk is. De voorkant verleidt, de achterkant spreekt. |
| Maak deze zomer een boeiende reis langs serviezen, verso’s (achterkanten van schilderijen), en de wereld van de klinkende munt. Laat je inspireren door de verhalen van o.a. theatermaker, schrijver en serviezenverzamelaar Wim Trompert: de man achter Serviezendomein. Lees vooral het verslag ‘kleine vriendelykheden van volk tot volk‘ over de geschiedenis van Faenza, het Museo delle Ceramiche, een vreemde gift en wat er na de oorlog gebeurde. Ontdek in het Rijksmuseum een internationaal geroemde porseleinverzameling met twee verhalen. Luister naar de spannendste podcast ooit, ‘De brand in het landhuis‘, over kunstzwendel, Duitse documenten en een gouden muntenschat. Bezoek het Museum van de Nationale Bank in Brussel en doorgrond de mysteries van het geld. Lees De vergeten bankencrisis van Lodewijk Petram en kijk hoe e.e.a. is uitgepakt in het Kröller-Müller Museum in Otterlo. |
| En, ontdek de schoonheid van een mooi servies op tafel. ‘Serviezendomein is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een platform voor en door mensen met interesse in serviezendesign. Verzamelaars, musea, deskundigen, maar ook ‘gewone’ liefhebbers dragen informatie of beeldmateriaal aan. Serviezendomein wordt gedragen door een hele gemeenschap.‘ Wim Trompert |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Wim Trompert | de man achter Serviezendomein Faenza | ‘kleine vriendelykheden van volk tot volk’ | Serviezendomein Museo delle Ceramiche MIC, Een museum uniek in de wereld | Faenza, Italië World of Wedgwood Gebruiksaardewerk | Nederlands aardewerk uit de periode 1945-1980 Tentoonstelling Een breekbaar verleden – Meissenporselein van de familie Oppenheimer | Rijksmuseum Amsterdam Gouds plateel | Museum Gouda Keramisch Museum Goedewaagen | Nieuw-Buinen, Drenthe Tante’s Serviezen | in- en verkoop van hoge kwaliteit serviezen | Hoofddorp Een weblog speciaal over het ‘Lange Lijs’ servies van Mosa Klara podcast | Berlijn – Het verhaal van de muur Weblog | ‘Wir sind das Volk’ – 25 jaar vreedzame revolutie | Historiek De beste films, boeken en series over de DDR Weblog | D-Mark & Ostmark | De naoorlogse munten van de BRD en de DDR | Historiek Boek | Lodewijk Petram | De vergeten bankencrisis – Op 30 juni 1924 staat de grootste bank van het land op omvallen Kröller-Müller Museum | Otterlo Film | Helene, een vrouw tussen liefde en kunst | Helene Kröller-Müller Catalogus Museum Arnhem | Geaarde kunst – door de staat gekocht ’40-’45 | Kunst uit de RCE-collectie Systeem van Bretton Woods | Wikipedia Boek | Willem Middelkoop | Als de dollar valt – wat bankiers en politici u niet vertellen YouTube | Is de grondstoffencrisis het einde van het huidige geldsysteem? | Ad Verbrugge in gesprek met ondernemer Willem Middelkoop over de economische gevolgen van de crisis in Oekraïne 2022 Doorgrond de mysteries van het geld | NBB Museum Brussel Podcast NPO Radio 1 | De brand in het landhuis Adriaan Venema | Kunsthandel in Nederland, 1940-1945 https://www.lost-painters.nl/verso/ Vik Muniz – The making of Verso | YouTube |
|
| N.a.v. de zoektocht naar serviezen en verso’s afb: Ontbijtbord Wedgwood Pearlservies uitgevoerd in het Moresque-patroon | Collectie Lord Crackfree | Foto LC afb: Schilderij en mixed media-object ‘Verso, voor Rob’ | Bert Kinderdijk, BK en Rob B | Particuliere collectie | Foto RB afb: Soester Daalder, bronzen munt ter gelegenheid van het 950-jarig bestaan van de Gemeente Soest | Ontwerp Bert Kinderdijk, BK | Collectie kunstenaar | Foto LC |
