Lord Crackfree 27

The art of soup | juli 2022
Reclamebord PHENIX limonade G. ANDREis & Cie in Marseille 1950 Zee Reinald van den Steene en Andy Warhol Campbells soup
N.a.v. de zoektocht naar het verhaal van een soepblikje
afb: Reclamebord PHENIX limonade G. ANDREis & Cie in Marseille 1950 | Collectie Lord Crackfree
afb: Schilderij ‘Aan zee’ | Reinald van den Steene | Collectie BK en CZ
afb: Campbells soupblik | uitgegeven in 2012 door Campbell Canada ter ere van de vijftigste verjaardag van Andy Warhols eerste galerietentoonstelling in 1962 | Collectie Lord Crackfree
Een taxichauffeur vertelt tijdens een rit in New York over de maalstroom; ‘koop, koop, koop, gebruik, gooi weg, koop opnieuw, koop, koop, koop…’, en ‘dat de Amerikaanse droom rijkdom en succes belooft aan al wie bereid is hard te werken of wie vindingrijk is. Afkomst en rijkdom die je meekrijgt vanaf je geboorte doet er niet toe. Je moet, en je kán het op eigen kracht maken…’ Amerikanen zijn meesters in optimistische riedels. Maar komt er aan de mythe van die Amerikaanse droom niet zo langzamerhand een einde?
Op een zuiltje in ons raadhuisje staat een Campbells’s soepblikje, hèt icoon van Amerikaanse Pop Art. BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) kreeg het onlangs van een bevriende kunstenares, en het wordt bij ons gerepresenteerd als waardevol. Waarom dan? Het speciale object, uitgegeven in 2012 door Campbell Canada ter ere van de vijftigste verjaardag van Andy Warhols eerste galerietentoonstelling in 1962, waar de schilderijen van de Campbell’s soepblikken werden getoond, staat symbool voor de naoorlogse consumptiemaatschappij.
Het blikje roept herinneringen op. Toen BK als jonge succesvolle kunstenaar werd binnengehaald in de reclamewereld, produceerde hij als artdirector voor grote merken een eindeloze stroom ontwerpen en tekeningen voor producten, showrooms en beurzen. BK kwam als kunstenaar in de reclame terecht, en bleef altijd kunstenaar. Andy Warhol daarentegen was reclametekenaar en etaleur en wilde als kunstenaar geaccepteerd worden. Maar dat ging niet zomaar.
De in Pittsburgh geboren Andy Warhol (1928-1987) leefde als kind in zijn eigen wereld. Hij tekende, knipte en plakte dat het een lieve lust was. Zijn ouders emigreerden al vóór zijn geboorte van Mikova in Tsjechoslowakije naar Amerika. Het was flink aanpassen. In Mikova smaakten de aardappels beter. In Pittsburgh waren ze arm, en leefden ze onder het bestaansminimum. Maar er was altijd soep in huis, en van de lege blikjes maakte Andy’s moeder kunstzinnige bloemen die ze huis aan huis verkocht.
Pittsburgh is een middelgrote plaats in de Amerikaanse staat Pennsylvania. In die tijd was het dé staal- en kolenhoofdstad van Amerika. In de stad waar het woord smog al vroeg werd gebruikt droegen society-dames soms gasmaskers als ze gingen winkelen. Schatrijke Amerikanen als Carnegie, Frick, Mellon en Westinghouse hadden aan deze industriële activiteiten fortuinen verdiend. Naast enorme rijkdom kende Pittsburgh weerzinwekkende sloppenwijken, en in een van die wijken groeide Andy Warhol op.
De Carnegies, Mellons en Fricks behoorden tot de belangrijkste kunstverzamelaars ter wereld. Ze stichtten musea, steunden exposities en bekostigden kunstlessen. Zo konden getalenteerde kinderen tekenlessen volgen. Volgens zijn leraar Joseph C. Fitzpatrick (1909-1994) die op zaterdag kunstlessen gaf in de Carnegie Institute of Technology in Pittsburgh, was Andy Warhol als kind al een origineel type. Fitzpatrick moedigde hem aan te doen waar hij zin in had, juist omdat hij zo idealistisch was.
Tijdens zijn studie krijgt Andy Warhol een baantje als etaleur bij Joseph Horne warenhuis in Pittsburgh. Na zijn afstuderen verhuist hij in juni 1949 naar New York, en betrekt daar een appartement samen met zijn vriend en de latere kunstenaar Philip Pearlstein. Als Amerika hard op weg is de meest productieve natie ter wereld te worden is er veel vraag naar reclametekenaars. De reclamewereld biedt onbegrensde mogelijkheden voor talenten.
Wanneer Andy Warhol met zijn tekeningen naar Madison Avenue stapt, hét reclamecentrum van New York, krijgt hij een opdracht om schoenen te tekenen voor het blad Glamour. De online tentoonstelling Adman: Warhol Before Pop in het Andy Warhol Museum in Pittsburgh toont een ongelofelijk mooie reeks fantasievolle schoenentekeningen en tekeningen van o.a. sieraden, parfumflesjes en, katten. Wist je dat de moeder van Andy Warhol hieraan heeft meegewerkt, en dat zij de onderschriften bij de tekeningen schreef?
Deze relatief weinig bekende carrière als freelance illustrator is voor mij de meest aansprekende. Niets kon Andy Warhol zo boeien als advertenties. Daar kan ik inkomen want ook mijn leven speelde zich voor een groot deel af in die wereld. De hoogmis van de consumptiemaatschappij in Nederland heeft ons veel gebracht. Maar de wal keert het schip, en we zitten inmiddels met een zee vol troep. Maar wat heeft dat met het Campbells soepblikje te maken?
Andy Warhol werd in zijn reclametijd niet door de kunstwereld geaccepteerd. Reclame was middelmatig. Commerciële kunst stond voor berekening, routine, vermenigvuldiging en zelfs bedrog. De ware spiegel van de ziel, het innerlijk gevoel en het overdreven idealisme van het abstract expressionisme voerde nog altijd de boventoon in de kunst. Idealisme tegenover materialisme. Maar hoe schop je het dan uiteindelijk van reclametekenaar tot gevierd Pop art kunstenaar?
Het eerste Pop art-werk van Andy Warhol werd tentoongesteld in de etalage van Bonwit Teller, een warenhuis in Midtown Manhattan op de hoek van Fifth Avenue en 56th street. Trump kocht het gebouw in 1979 en liet het afbreken. Hij bouwde op die plek de Trump Tower, compleet met een atrium, penthouses, appartementen, kantoren, winkels en galeries. BK, jawel, exposeerde in 1984 zijn werk samen met een aantal Nederlandse kunstenaars tijdens de tentoonstelling ‘Dutch New Realism’, in Gallery arras 2, in de met goud en koper ingerichte Trump Tower.
Als Trump niet zo rijk was hadden we waarschijnlijk nooit van hem gehoord. Ook Andy Warhol had een enorme drang naar geld. Voor geld deed hij alles. Was de productie van zijn legendarische glamourportretten niet de belangrijkste bron van inkomsten voor zijn ‘Silver Factory’, het atelier waarvan het complete interieur bekleed was met zilverfolie en zilververf, incluis de wc-pot? Geld ging pas echt tellen toen Andy Warhol bevriend raakte met de in Antwerpen geboren en naar New York geëmigreerde curator van het Metropolitan Museum of Art Henry Geldzahler (what’s in a name).
Geld was de aanzet voor zijn roem als kunstenaar, en wel in de vorm van het Amerikaanse dollarbiljet. In een poging Andy Warhol uit een dip te halen zette de New Yorkse galeriehouder Muriel Latow hem op het spoor om alledaagse dingen te gaan schilderen. Dingen die mensen herkennen, zoals dollarbiljetten of een blikje. Populaire dingen. Pop Art. En dat hebben we geweten. In juli 1962 had Andy Warhol zijn de eerste galerietentoonstelling met de Campells soepblikken, en vanaf dat moment wordt reclametekenaar Andy Warhol in de kunstwereld als kunstenaar geaccepteerd.
Hij vergaarde roem én rijkdom, en al snel rolden de vele zeefdrukken met o.a. dollarbiljetten, colaflesjes en ketchupflessen van de lopende band uit zijn fabriek. Zelden werd een nieuwe kunststroming zo populair. Is de kapitalistische consumptiemaatschappij door Pop Art-kunstenaars verheerlijkt? Of werd het juist het kitscherige aspect door kunstenaars op de hak genomen? In ieder geval ging het fabrikanten voor de wind. En ook galeries en musea vonden de weg naar het grote geld.
Op dit moment daalt de winst van het Amerikaanse frisdrankenconcern Coca-Cola. Duurdere grondstoffen, de verhouding van de dollarkoers ten opzichte van andere valuta, en het afwaarderen van Russische bezittingen zet het bedrijf aan tot het flink verhogen van het marketingbudget. Er moet meer worden verkocht! Business as usual. ‘Geld verdienen is de meest fascinerende vorm van kunst’, zei Andy Warhol. De industrie draait na corona weer op volle toeren. Vandaag 28 juli, op Earth Overshoot Day, leven we de rest van dit jaar op de pof van de aarde. Want is het vandaag niet de dag waarop we alle grondstoffen hebben verbruikt die de aarde in één jaar kan voortbrengen?
Dompel je onder in the art of soup. Maak een muzikale roadtrip met Amerika-kenner Bert De Vroey, via de 10-delige podcastserie American Dreams. Bezoek online de tentoonstelling Adman: Warhol Before Pop in het Andy Warhol Museum in Pittsburgh. Loop door de straten van New York naar de plek waar Bonwit Teller & Co. heeft gestaan (nu Trump Tower), het warenhuis dat Warhols eerste popwerk tentoonstelde, en lees in de column Marketing, hoe Bert Kinderdijk (BK) in Amerika en New York belandde. Maak kennis met de veelzijdige Andy Warhol via boeken, websites en films, en bekijk tekeningen, soepblikken, portretten en Pop Art in musea. En, leer vooral de keerzijde van de niet te stillen honger naar spullen kennen, niet via Pop Art maar via Flip Flop Art. Want is kunst niet ook vaak datgene waar je mee weg kunt komen?
Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser
Podcast Klara | American Dreams
Museum: Andy Warhol Museum in Pittsburgh

Museum: Carnegie Museums of Pittsburgh
Online: Warhol Exhibitions NetX

Boek: Andy Warhol | Victor Bockris
Netflix: The Andy Warhol Diaries

YouTube: Andy Warhol’s Silver Factory
Museum: Eye Filmmuseum | Zo maakte Andy Warhol zijn legendarische portretten

Film: Painters Painting (1972) | Met o.a. Henry Geldzahler en Leo Castelli
Museum: The Metropolitan Museum of Art | New York
YouTube: Abstract Expressionisme uitgelegd door Joep Jansen
Boek: Leo Castelli en zijn kunstenaarskring in New York
Museum voor moderne kunst: Stedelijk Museum Amsterdam
Ludwig-museum Keulen | Een van de belangrijkste collecties van Amerikaanse en Britse Pop Art ter wereld
Website: Warholstars | Andy Warhol news, timeline, photographs, films and biographies of Warhol’s cohorts

Website: Campbell Canada lanceert Limited Edition Andy Warhol-geïnspireerde soepblikken
Website: Smithsonian Institution | Gids voor de Campbell Soup Advertising Collection
Website: Plastic soep oplossing | WWF | Oorzaak en gevolgen
Website: Earth Overshoot Day 2022
Website: Plastic Soup Foundation | Welke producten en merken vinden we in het milieu en welke oplossingen zijn er? 

Tentoonstelling: Ocean Sole | Noordkade Veghel | Indrukwekkende beelden gemaakt van afgedankte teenslippers
YouTube | Ocean Sole | Flip Flop Art

Website: Van plastic afval naar kunst | Voor de Wereld van Morgen
Website: ‘Kunst is datgene waar je mee weg kunt komen’ | Historiek
Reclamebord PHENIX limonade G. ANDREis & Cie in Marseille 1950 Zee Reinald van den Steene en Andy Warhol Campbells soup
N.a.v. de zoektocht naar het verhaal van een soepblikje
afb: Reclamebord PHENIX limonade G. ANDREis & Cie in Marseille 1950 | Collectie Lord Crackfree
afb: Schilderij ‘Aan zee’ | Reinald van den Steene | Collectie Lord Crackfree
afb: Campbells soupblik | uitgegeven in 2012 door Campbell Canada ter ere van de vijftigste verjaardag van Andy Warhols eerste galerietentoonstelling in 1962 | Collectie Lord Crackfree
Overzicht LC Lord Crackfree