Verhaal 57

Ruitersport | maart 2025
afb. Schilderij Bereden politie, Bert Kinderdijk BK | Particuliere collectie afb. Detail uit wandschildering Paarden op stal, Bert Kinderdijk BK | Particuliere collectie
Een sliert rode Ferrari ’s domineerde geregeld de snelweg tussen Deventer en Amersfoort. De eerste keer is dat een vreemde gewaarwording. Meestal word je ingehaald door één Ferrari die brullend op je afkomt, maar dit was anders. Hoezo? Dit waren jongens van de bank op uitstap. ‘Geen twaalf maar twintig Ferrari‘s’, verbetert Ger Visser Annette van Trigt in de documentaire ‘Vals Spel‘. ‘Eens in de twee maanden nodigden wij een aantal mensen uit die dat mooi vonden, onder andere bankiers. Zij reden een dag met die auto’s rond, en dan gingen we ergens appelgebak eten en tussen de middag lunchen’, aldus Ger Visser in de documentaire.
Het klinkt erg vriendelijk en het lijkt allemaal onschuldig. Maar hoe herken je de mens die zaken mooier afspiegelt dan ze in de werkelijkheid zijn? En in hoeverre ga je daarin mee om er zelf ook beter van te worden? En wanneer haak je af? Dat is nog niet zo gemakkelijk, en het was een van lessen die wij meekregen bij de Gouden Gids. Want zeg nou zelf; wij waren natuurlijk mooi-weer-spelers bij uitstek. Immers, alleen de resultaten telden. Alles was erop gericht om de menselijke geest te bewerken en ‘te doen tekenen’, zoals Willem Elsschot het zo mooi verwoordde in zijn boek Lijmen, het ultieme verkoophandboek voor de advertentieverkoper.
Bij de Gouden Gids bleef de schade beperkt en werden gedupeerden, al dan niet terecht, ruimhartig gecompenseerd. Een beetje overdrijven mag, want de klant is er zelf ook nog bij. Maar Ger Visser en de banken gingen te ver. Zo ver dat de boel, door het instorten van de vastgoedmarkt als gevolg van de financiële crisis in 2008, uit elkaar spatte en de belastingbetaler uiteindelijk kon opdraaien voor het financiële bloedbad waar we vandaag de dag nog de gevolgen van ondervinden. Eurocommerce gaat de economische geschiedenisboeken in als een van de grootste Nederlandse vastgoedfaillissementen ooit. Hoe kwam dat zo? En wat heeft dat met Ruitersport te maken, de titel van dit verhaal? Lees vooral verder.
Eurocommerce uit Deventer, het kantorenbedrijf van Ger Visser, handelde met veel geld van de bank en een beetje van zichzelf, in met huurders gevulde kantoren. Die verkocht hij met grote winst door aan beleggers zoals pensioenfondsen en Duitse vastgoedfondsen. Een verhuurd kantoor levert tenslotte meer op dan een leeg kantoor, en Eurocommerce was gespecialiseerd in het vinden van huurders. Dat ging goed, banken kregen hoge rentes betaald, en velen deden mee aan een retorisch spel met ver strekkende gevolgen. Deze wedloop hebben wij vanaf de zijlijn gadegeslagen en soms zaten we er zelfs middenin. Hoe dan?
In de jaren negentig verhuisde de Gouden Gids het kantoor in Deventer van De Welle aan de IJssel naar een splinternieuw kantoorpand op bedrijventerrein Kloosterlanden aan de A1, op een boogscheut van het hoofdkantoor van Eurocommerce. Inmiddels waren wij ook privé verhuisd naar ons molenhuis bij Heino tussen Zwolle en Deventer, lees Kastelen en buitenplaatsen. BK (beeldend kunstenaar, ontwerper en echtgenoot) pendelde heen en weer tussen de molen en Nijkerk waar hij als artdirector opdrachten uitvoerde voor een bedrijf in visuele communicatie. Mijn werkterrein lag rondom Deventer en Zwolle.
Er brak een heel nieuw tijdperk aan en de kantorenmarkt zat in de lift. Het hoofdkantoor van de Gouden Gids was al verhuisd van de Laan van Kronenburg in Amstelveen, het gebouw waar de film ‘De Lift‘ is opgenomen, naar het spiksplinternieuwe Nieuw Amsterdam Gebouw aan het Hoekenrodeplein in Amsterdam-Zuidoost, lees Architecten. De vele canvaskantoren, vage ruimtes die tijdelijk werden gehuurd om verkoopteams onderdak te bieden tijdens de werkzaamheden in de betreffende regio, en die huisden achter kroegen, in kerken, bij de boer en op schimmige bedrijventerreinen, werden samengevoegd tot vaste regiokantoren.
De structuur van het bedrijf veranderde en verschillende verkoopdisciplines werden onder één dak bij elkaar gezet om zo de samenwerking te optimaliseren. Dat werkte goed. Waar telefonische verkopers niet verder kwamen, werd de buitendienst ingeschakeld om langs te gaan. Lastige klanten werden opgelost door collega’s met meer ervaring. En bij klanten waar vrouwen niet gewenst waren gingen de jongens mee om te onderhandelen terwijl de meisjes tijdens het gesprek thee zetten. Verkopen is een psychologisch vak en iedereen zou die trainingen moeten volgen om het spel te kunnen spelen. Niet op je gelijk, maar meebewegen zover als kan.
Een kantoor is geen overbodige luxe en bij de Gouden Gids vlogen we de hele dag in en uit. Het kantoor was altijd open voor een praatje, maar vooral om het roze papier in te leveren, het dagelijks verkooprapport. Het was een prettig idee dat we zowel binnen als buiten konden zijn want de nieuwe kantoren leverden ook ongemakken op. Zo waren de ramen definitief vergrendeld, en door slechte ventilatie zou het sick building syndrome de gelegenheid krijgen zich in het hoofd van de verkoper te nestelen met alle gevolgen van dien. Niet bij ons. Wanneer wij een loopneus voelden opkomen verzonnen we een klant en waren we gevlogen.
Gouden Gidskantoren waren grote open ruimtes waar iedereen bij elkaar zat en door elkaar heen sprak. Niemand deed moeilijk. Je luisterde naar elkaar en gaf ongevraagde adviezen. Je nam moeilijke gesprekken van elkaar over. Je haalde eindeloos koffie voor elkaar. Je zei goedemorgen, goede middag en goedenavond tegen elkaar, net zo lang tot de meest humeurige collega ook reageerde. Oude mannelijke collega’s die negatief spraken over jongere vooral vrouwelijke verkopers ontdooiden geleidelijk aan en werden je beste vrienden totdat ze in het harnas het leven lieten. Grensoverschrijdend geschreeuw nam je voor lief.
Bij Eurocommerce hadden ze dat door. Loeigrote borden met artist impressions en wervende teksten verschenen in Deventer en Zwolle, in Arnhem en Almere en langs de AI en de A12 tot in Amsterdam en Den Haag. Alles was Eurocommerce. Ger Visser was op dat moment de grootste kantorenontwikkelaar van Nederland. Privé groeide hij uit tot een vermogend man. Totdat een stelletje mythische wezens roet in het eten gooiden. Wat was er aan de hand? Toen Eurocommerce zich in 2004 op advies van de bank meer ging richten op het ontwikkelen van grote kantoren in het westen van het land, kwam het kantorencomplex Plaza ArenA in Amsterdam Zuidoost in beeld, op één van de meest gewilde locaties.
Plaza ArenA bestaat uit 9 gebouwen met een kantooroppervlak van totaal 110.000 m2. Diana & Vesta, twee kantoorgebouwen die op de begane grond los van elkaar staan en bovenin met elkaar verbonden zijn door een kantoorbrug die over de weg loopt, is ontwikkeld door Eurocommerce en gebouwd door Wessels uit Rijssen (nu VolkerWessels). Ze worden omringd door kantoren met mythische namen als Mercurius & Minerva, Gaudi, Dali, Jupiter, Apollo en Luna Arena. Een toplocatie op loopafstand van het NS station, de Johan Cruijff Arena, winkelcentra, bioscopen, AFAS live, Ziggo Dome en een hele rits parkeergarages.
De Gouden Gids huurde in 2007 voor een periode van ruim 10 jaar 9124 m2 in het Jupitergebouw, een kantoorgebouw met een oppervlakte van 12000 m2. De buik van dondergod Jupiter was mijn laatste standplaats in 2010, lees Begraafplaatsen. Als gevolg van de wereldwijde kredietcrisis barstte de zeepbel waardoor het vermogen van banken en bedrijven werd aangetast. Door het instorten van de wereldhandel verbleekten de vooruitzichten. Hoe snel kun je dan nog schakelen? De ontslaggolf bij de Gouden Gids was pijnlijk, en uiteindelijk is het nooit meer echt goed gekomen met het bedrijf.
Dik Wessels (1946-2017), huisvriend en zakenpartner van Ger Visser sinds 1975, vroeg samen met de Rabobank, in 2012 het faillissement van Eurocommerce aan. Waarom? Dik Wessels bouwde op dat moment het door Eurocommerce ontwikkelde kantoorpand Diana & Vesta in Amsterdam Zuidoost en Ger Visser kon, vanwege de crisis van 2008 en door een aantal verloren rechtszaken, niet meer aan zijn verplichtingen voldoen. Veel kantoren stonden leeg en geld lenen was er niet meer bij. Hij vroeg tijd om een oplossing te zoeken en ging ervan uit dat de markt weer zou aantrekken. Hoewel Dik Wessels het faillissement introk, was de bal al de verkeerde kant op gaan rollen. De banken vorderden per direct de 735 miljoen euro die zij hadden uitgeleend. Ger Visser maakte nog een paar noodsprongen, maar het mocht niet baten. Met donderend geraas zakte de boel in elkaar.
De broers Ger en Kees Visser en Dik Wessels traden in de jaren zeventig van de vorige eeuw in de voetsporen van hun vader. Ze raakten bevriend, werden succesvol en groeiden uit tot vermogende ondernemers in een faciliterende omgeving. In 2005 koopt Ger Visser zijn broer uit en gaat alleen verder. Ger Visser was een vlotte prater en werd alom geprezen, maar in de vastgoedbranche had hij een slecht imago. Onder het mom van ‘Het is gewoon hard zakendoen’, speelde hij zijn eigen spel. Methode-Trump? Je kunt er president van de Amerika mee worden, toch?
‘Hoog aanbieden’ was altijd het motto bij de Gouden Gids. ‘Bent u het niet met me eens, dan is er wat met u’, is het branie-antwoord van Trump in de miniserie An American Dream op Netflix, waarin vrienden, medewerkers en critici het typisch Amerikaanse verhaal vertellen van Donald Trump, de vastgoedman bij wie alles draait om grond, die de luchtrechten boven gebouwen koopt, en die inmiddels ook interesse heeft in wat zich onder de grond bevindt. Ontdek hoe de man die mensen tackelde die hem aanvielen, die hardvochtig terugsloeg, die deed wat hij zei dat hij zou doen en nog veel meer…, president van de Verenigde Staten van Amerika werd. Kijk bij tips onderaan dit verhaal.
‘Deals zijn mijn kunstvorm’, schrijft Trump in zijn boek The art of the deal. Wist je dat BK met Galerie Lieve Hemel ooit een groepstentoonstelling had in de Trump Tower? Zijn werk hing op de opening van de tentoonstelling ‘Dutch New Realism’ in de Trump Tower op de hoek van 5th Avenue en 56th street, een van de duurste straten van de wereld. De galerie was gevestigd op de tweede verdieping van de 58 verdiepingen tellende Trump Tower. Om het gebouw hoger te laten lijken bevinden alle etages zich in werkelijkheid 10 verdiepingen lager; de 68e verdieping is dus in werkelijkheid de 58e. ‘Eerlijke overdrijving’, noemde Trump deze marketingtruc volgens kenners. Lees Marketing.
Donald Trump zette in 1974 het vastgoedbedrijf van zijn vader voort en bouwde het uit. Ook met heel eigen regels. Bigger and better than daddy. Jonge ondernemers met succesvolle vaders willen bewijzen dat ze groter en beter zijn dan hun vader? Wie of wat maakte het mogelijk dat dit allemaal heeft kunnen gebeuren. Dat bovengemiddeld zelfverzekerde, draaiende en trollende zakenmannen, met vrouw en kinderen hun eigen koninkrijkjes konden bouwen en privéjets, superjachten, wagenparken, stadions, hotels, restaurants, kunst, dure huizen, en in het geval van de familie Visser, een eigen renstal konden bezitten. Het antwoord op die vraag ligt waarschijnlijk ver achter ons in een vergeten geschiedenis.
In De Roskam kwam alles bij elkaar. Wanneer wij (BK en CZ) in 2015 een bezoek brengen aan het nieuw geopende Museum MORE in Gorssel passeren we hotel en restaurant De Roskam, nu Loetje Gorssel. Ger Visser kocht de zaak in 2004, verbouwde het grondig en sloot er de nodige deals. Maar het lukte hem niet om de uitspanning uit het faillissement te houden. Hij verkocht De Roskam in 2011 voor 1 euro aan zijn dochter, en het restaurant werd daarna nog regelmatig gebruikt om adviseurs, accountants, advocaten en mensen van de bank te ontvangen. Iedereen prikte een vorkje mee, maar uiteindelijk bepaalde de rechtbank dat De Roskam weer terug moest vallen aan de failliete boedel van Eurocommerce.
En zo kwam De Roskam in 2014 in handen van Hans Melchers (1938-2023). Hij bouwde het chemiebedrijf van zijn vader uit tot een internationale grootmacht. Nadat hij het bedrijf van de hand had gedaan richtte hij Stichting Collectie Nederlands Realisme (SCNR) op, realiseerde Museum MORE en kocht hij Kasteel Ruurlo, lees Musea. In 2012 bemachtigde hij een groot deel van de Scheringa-collectie uit de failliete boedel van Dirk Scheringa de voormalige eigenaar van DSB bank, voetbalclub AZ en het Scheringa Museum voor Realisme in Spanbroek. Samen met zijn vrouw verzamelde Dirk Scheringa een belangrijke collectie magisch realistische en figuratieve kunst waarvoor hij in Opmeer een enorm museum had gepland.
Maar toen de bouw was gestart, viel in 2009 als gevolg van de bankencrisis het doek voor DSB, en raakte Dirk Scheringa alles kwijt, ook zijn kunstcollectie, lees Hypotheken. ABN AMRO legde beslag op de kunst dat als onderpand diende voor de lening die was verstrekt voor de bouw van het nieuwe museum. Wist je dat het kunstvervoerbedrijf waar ik in 2014 voor ben gaan werken, in het holst van de nacht na die beslissende dag in 2009, de opdracht kreeg van ABN AMRO om de collectie naar een depot te vervoeren? En dat ik kort voor de opening van Museum MORE in 2015 in gesprek was met de directie van Museum MORE om de opgeslagen werken naar het museum te brengen? In de Roskam?
De Roskam is al vanaf het begin van de 17de eeuw een dorpsherberg. De naam is afgeleid van roskammen, een onderdeel van het verzorgen van paarden. Wanneer met een roskam het vuil uit de vacht is verwijderd, kan de huid beter ademen en gaan paarden mooi glanzen. Eeuwenlang was de viervoeter hét vervoermiddel van de reizigers, al dan niet met wagen of koets. Onderweg bood een dorpsherberg de gelegenheid de paarden op stal te verzorgen. Uitspanningen met de naam De Roskam vond je in veel steden en dorpen. Nu zijn er nog enkele pleisterplaatsen in Nederland die zo heten. Maar de stallen zijn inmiddels omgebouwd tot feestzaal.
Zo ook hotel, café, restaurant en partycentrum De Roskam in Achterveld onder de rook van Amersfoort. In 2005 gaf de eigenaar de opdracht de zaak opnieuw te decoreren, en BK heeft dat project uitgevoerd. Verschillende staldecors zijn in verf weergegeven, het was een bonte verzameling van geiten, koeien en kippen, maar vooral paarden. In de feestzaal, d’ Ouwe Peerdestal, was het alsof de paarden echt op stal stonden. (kijk bij Bert Kinderdijk/wandschilderingen). Vijfendertig jaar lang heeft de eigenaar samen met zijn vrouw het familiebedrijf gerund. In 1990 namen zij het over van zijn ouders en onlangs is De Roskam in andere handen gekomen.
Sinds de primitieve grotschilderingen bij Lascaux in Frankrijk circa 15000 voor Chr. is het paard een tot de verbeelding sprekend onderwerp. De band tussen mens en paard is eeuwenoud, maar de rol van het paard is geleidelijk aan veranderd. Paarden worden niet meer gebruikt in de landbouw, en doen nog zelden dienst als vervoermiddel, behalve bij de ‘Bereden politie’ (zie afbeelding bij dit verhaal). Tijdens de opkomst van de industrialisatie in de 18e eeuw, namen de nieuwe rijken de gebruiken van de adel over, en om te pronken lieten ze portretten maken van hun snelste en mooiste paarden. Het paard was het ultieme modeaccessoir.
George Stubbs (1724-1806) was dé paardenportrettist van Engeland. Hij verdiepte zich in de anatomie van het paard door als kunstenaar-wetenschapper eigenhandig paarden te ontleden. Hij slaagde er niet alleen in om het uiterlijk van het paard vast te leggen, maar ook het karakter van het dier tot uitdrukking te brengen. En dat is uniek. De ‘Leonardo van Liverpool’ was zo populair dat hij in 1790 in dienst kwam van het Engelse hof. Het Mauritshuis wijdde in 2020 een tentoonstelling aan deze obsessief toegewijde kunstenaar, met de titel George Stubbs – De man, het paard, de obsessie.
In de Europese schilderkunst zijn de ruiterportretten van Anthony van Dyck, Peter Paul Rubens en Diego Velásquez absolute hoogtepunten. Sommige kunstenaars specialiseerden zich zelfs in het schilderen van paarden, zoals de Hollander Philips Wouwerman (1619-1668). En wie kent niet de schilderijen van de Nederlandse kunstschilder Jan Willem Pieneman (1779-1853). Hij dankte zijn roem aan een schilderij dat hij voor de grote zaal van paleis Soestdijk maakte: De heldenmoed van de prins van Oranje bij Quatre-bras op 15 juni 1815. De prins op het paard was hét schilderij waaronder mijn zusje en haar man elkaar, precies tweehonderd jaar later, in 2015 op Paleis Soestdijk het jawoord gaven, lees Trouwservice.
Paardensport, met name de rensport en de jacht te paard, speelde een grote rol in de Engelse cultuur. Adellijke families bezaten landgoederen met paardenstallen en soms ook eigen paardenfokkerijen en renbanen. Paardensport was onlosmakelijk verbonden met een uitbundige levensstijl. Hoe zou het toch komen dat Limburg dé paardensportprovincie van Nederland is? Heeft dat met de bourgondische en zwierige manier van leven te maken?
Immers de eerste industrieel van Nederland, Petrus Regout, was puissant rijk en bezat meerdere landhuizen in en om Maastricht. Hij liet zich regelmatig rondrijden in een calèche met vierspan. Stond het aantal paarden voor de koets niet symbool voor de titel van de eigenaar? Acht voor een gekroond vorst, zes voor een prins of groothertog, vier voor de adel en twee voor een burger. Hoewel Petrus Regout goed bevriend was met de aristocratie is hij nooit in de adelstand verheven. De vierspan suggereerde anders. Lees Tegels, en bekijk Op stap met Regout (zie bij tips hieronder).
Limburg ligt midden in het centrum van de internationale paardensport. Het Peelbergen Equestrian Centre, CHIO in Aachen, Longines Tops International Arena in Valkenswaard, Zangersheide in Lanaken en Equitana, de grootste beurs in de paardenbranche in Essen, liggen in de buurt. Paardensport kent hier geen grenzen. En ook het paardensportevenement Jumping Indoor Maastricht JIM staat begin november 2025 weer gepland. Een jaarlijks hoogtepunt voor liefhebbers. Daarmee levert de hippische sport een grote economische bijdrage in de regio.
Met een prima klimaat, een goede infrastructuur, meerdere vliegvelden in de directe omgeving en veel specialistische kennis over fokken, en het houden en trainen van paarden, vormt Limburg dé perfecte thuisbasis voor veel paardenliefhebbers en professionals’, valt te lezen op de website van Limburg Paardensport. Handel in paarden is lucratief. Professionele paardentransportbedrijven transporteren jaarlijks duizenden paarden van én via Limburg de hele wereld over. Dat wist ik niet.
En ook niet dat onze gemeente Roerdalen hét walhalla voor paardensport wil worden. Naar het schijnt heeft een op de tien Limburgers iets met paarden, en er zijn veel bedrijven die zich bezig houden met paardgerelateerde activiteiten. Onlangs lanceerde de gemeente het ‘Paardensportplan Roerdalen 2024-2030’. Roerdalen heeft bovengemiddeld veel paardensportlocaties. De sociaal maatschappelijke en economische relevantie van de paardensport in de regio is groot. Gaat het Roerdalen lukken om een breed publiek te interesseren voor deze veelzijdige sport?
Onlangs is op Nationaal Park De Meinweg het Roerdalen Horse Experience heropend, een gratis hindernisbaan aan een uitgebreid ruiter- en menroutenetwerk, met verschillende overnachtingsmogelijkheden waar paarden welkom zijn. 140 kilometer aan ruiter-en menpaden loopt door schitterende bossen, heide- en vennenlandschappen, langs monumentale boerderijen, kastelen en basilieken en diverse horecagelegenheden. ‘De hemel op aarde voor mensen met paarden’. Ook Hippisch Centrum Montfort, op een boogschut van ons huis Aan de Berg, biedt veel mogelijkheden.
‘Zo ben ik helemaal gelukkig’, zegt Ger Visser in de documentaire ‘Vals Spel’ tegen Annette van Trigt. Op de bok met de leidsels in handen, dat is waar zijn hart ligt. Paardje, sigaartje en met een rustig vaartje door de Lochemse bossen. Mennen, paarden besturen vanaf een kar of een wagen, vergt oefening. Het woord komt van het Latijnse menare en betekent leiden of besturen. Ooit bezocht ik voor de Gouden Gids een fotograaf in Kampen. Hij verzamelde antieke rijtuigen die hij verhuurde als trouwkoets. Tijdens mijn bezoek nodigde hij mij uit voor een ritje met een wagen, en hij rustte niet voordat ik naast hem op de bok zou plaatsnemen achter een trappelend vierspan. Ik weigerde.
Zelf heb ik niks met paarden. Ze zijn prachtig om te zien, ze bewegen gracieus en het lijken mij aardige dieren. Maar buiten de bezoekjes aan de Lage Vuursche, een eldorado voor paardenliefhebbers, zijn wij er als kind niet mee opgegroeid. Wel woonden we bij De Prins Willem III Kazerne in Amersfoort. Deze cavaleriekazerne is in 1883 gebouwd voor de Bereden Wapens, eenheden te paard. Het stallencomplex lag even verderop aan de Beestenmarkt en de paarden werden in de bogen van het plantsoen geparkeerd. In 1886 werd de kazerne uitgebreid met een rij- en hoefsmidschool, en in 1901 met een overdekte renbaan en een paardenziekenhuis.
In 1860 werd Amersfoort bij Koninklijk Besluit uitgeroepen tot garnizoensstad. Waarom? Omdat het in de tweede helft van de 19e eeuw in grote delen van Europa onrustig was. Nederland moest zich beter voorbereiden met een moderner en groter leger, en de behoefte aan oefenterreinen en kazernes nam toe. Soldaten werden gestationeerd op een centrale plek waar ze konden wonen en oefenen, het zogeheten garnizoen. Lees ook Ons belang. Naast de cavaleriekazerne kreeg Amersfoort ook een militair hospitaal, een groot infanteriecomplex en allerhande administratieve gebouwen. De stad had rond 1900 het grootste garnizoen van Nederland, vooral op het gebied van de cavalerie.
In onze tijd was de cavaleriekazerne een onderkomen voor ‘ijzeren paarden’ ofwel tanks. Nadat de opnamen voor de film Soldaat van Oranje er zijn gemaakt, en Rutger Hauer en Jeroen Krabbé beide op een motor een paar keer heen en weer door onze straat waren gereden, is de kazerne in 1978 gesloopt, lees Blikvanger. De hele buurt is op de schop gegaan en van het garnizoen van weleer vind je niets meer. Of toch wel? Met het thema Amersfoort Garnizoensstad 2025, wil de stad het heden, verleden én toekomst van Amersfoort als garnizoensstad nieuw leven inblazen. Hiermee wordt het nog bestaande garnizoen, de Bernhardkazerne waar ook het Cavaleriemuseum is ondergebracht, komende jaren op de kaart gezet.
‘Het paard heeft een keuring gekregen…’, schreef mijn opa op 12 juni 1913 aan zijn moeder. ‘Het is jammer van het beest, ik zal waarschijnlijk des nachts nog bij hem moeten waken zo erg is het. Moeder over 11 weken vandaag dan zit ik heel waarschijnlijk ’s avonds bij u allen. Dan zitten de twee jaartjes er lekker op. Mijnheer wou mij graag nog houden maar dat doe ik toch beslist niet. Nu moeder, schrijf nog eens terug zo spoedig mogelijk. Nu wees allen hartelijk gegroet van uw zoon en broeder Hendrik. Vele groeten. De oppasser Zielman. Officiersstal De Parade ’s-Hertogenbosch.’
Mijn opa Hendrik Jan Zielman uit Heino kwam vorig jaar in beeld. Ik heb hem niet gekend. De foto’s in het trouwalbum van mijn ouders zijn de enige tastbare herinneringen aan hem, verder had ik er geen beeld bij en al helemaal geen verhaal. Maar dat veranderde in 2024 na het ontvangen van een e-mail uit Canada. Nadat ik in oktober 2024 in Heino met mijn neef en nog andere familieleden een bezoek bracht aan buitenplaats ’t Reelaer in Heino, de geboortegrond van onze voorouders (lees Kastelen en buitenplaatsen), wekte één verhaal mijn bijzondere belangstelling. De aanleiding voor dat verhaal was een foto van mijn opa als militair op een paard.
De brief die hij aan zijn familie schreef dateert uit de tijd net voor de Eerste Wereldoorlog. Mijn opa was gelegerd aan De Parade, een plein in het centrum van ’s-Hertogenbosch dat gebouwd was op de opgeruimde resten van een begijnhof, en dat was ingericht als parade- en exercitieplaats. Anderhalve eeuw maakten militairen gebruik van De Parade waar dagelijks met paarden werd geoefend en geëxerceerd. De stallen aan De Parade zijn in 1938 afgebroken en onlangs is het plein volledig gerenoveerd en voorzien van een nieuw theater met de passende naam Theater aan de Parade.
De Eerste Wereldoorlog was het laatste grootschalige conflict waarbij paarden een rol speelden. Nieuwe technologieën werden ingezet waaronder tanks, vliegtuigen en chemische wapens. Gasmaskers deden hun werk, en ook paarden kregen gasmaskers voor. Honderdduizenden paarden en andere dieren vonden de dood in deze gruwelijke oorlog. Wist je dat deze dieren door de Britse dierenbescherming nog elk jaar worden herdacht tijdens een ceremonie bij het dierenoorlogsmonument in Hyde Park Londen?
De belangstelling voor de ruitersport is mede te danken aan de cavalerie. De hippische sport in Nederland is in Amersfoort ontstaan in de manege van Burmania Rengers in de Prins Willem III-kazerne. Op deze plek is in 1857 de militaire rijschool opgericht, waar militairen van de Bereden Wapens leerden paardrijden. Het doel was vooral ook om goed te leren terreinrijden. Veel van de oefeningen en wedstrijden vonden daarom plaats op de militaire oefenterreinen de Vlasakkers en de Leusderheide en op Landgoed Den Treek-Henschoten bij Amersfoort.
De Spaanse Rijschool in Wenen is een van de meest bekende klassieke rijscholen ter wereld. In het prachtige interieur heb je de mogelijkheid de beroemde lippizaner paarden in actie te zien. ‘De lippizaner is de overtreffende trap van het paard. Het ras is vier eeuwen oud, veredeld en bijna perfect door kruising en selectie’, schrijft Frank Westerman in zijn boek Dier, bovendier. Hij reconstrueert op originele wijze het lot van vier generaties lippizaner paarden van het Weense hof. Zij doorstaan achtereenvolgens de ondergang van het Habsburgse Rijk, de beide wereldoorlogen en de waanzinnige veredelingsproeven van Hitler, Stalin en Ceausescu. Zie bij tips onderaan en bekijk ook de film Perfect Horse gebaseerd op het boek Dier, bovendier van Frank Westerman.
Paarden waren vrijwel alleen op boerenbedrijven te vinden, en jongens van de boerderij leerden in militaire dienst hoe ze zich op een paard moesten voortbewegen tijdens het vechten. De komst van de tractor zorgde voor een teruggang van het aantal paarden in de landbouw en geleidelijk aan ontstonden de eerste rijverenigingen. Inmiddels worden op het allerhoogste niveau  ren- en dressuurwedstrijden gereden en is recreatief paardrijden bereikbaar voor bijna iedereen. En uiteraard is er de jacht, ooit het voornaamste tijdverdrijf van de adel, en inmiddels bereikbaar voor iedereen.
Wist je dat Ger Visser van Eurocommerce springruiter op landelijk niveau is geweest? En dat hij toch besloot om bij zijn vader in de kantorenhandel te gaan? Paardensport deed hij ernaast en het werd zijn grote passie. In Lochem bouwde hij met familie aan Stal Eurocommerce. Het werd een van de grootste en succesvolste renstallen van Nederland. Op een terrein met meerdere stalgebouwen en het nodige materieel werkten twaalf professionals dag en nacht samen. Na de val van Eurocommerce is de boedel geveild en kwamen de paarden tussen de kruiwagens en hooivorken op internet te staan.
Zo’n 100 springpaarden, waaronder vier Olympische pensionado’s, kregen een nieuwe eigenaar. De wens om de Olympische paarden bij elkaar te houden mislukte. De paarden die Stal Eurocommerce op de kaart hadden gezet, en die al zo’n vijf jaar gezamenlijk van hun pensioen genoten, werden definitief van elkaar gescheiden tot groot verdriet van de mensen die jaren voor de dieren hadden gezorgd. Paradepaard London, die met springruiter Gerco Schröder twee zilveren medailles won tijdens de Olympische spelen van Londen in 2012, werd gekocht door een wapenhandelaar.
Wat doe je met een paard na een leven van zwoegen en draven? Naar het slachthuis? In Soest is ruim zestig jaar geleden het eerste rusthuis voor paarden opgericht. Toen de initiatienemer op een dag het slachthuis binnenliep om voer te halen voor zijn huisdieren, zag hij daar een kerngezond paard staan, klaar om te worden geslacht. Hij werd gegrepen door de situatie en besloot een rusthuis voor oude paarden te openen. Zo ontstond in 1962 op de weg tussen Soest en Amersfoort Stichting De Paardenkamp.
De eerste bewoner was een Russische pony, daarna hebben meer dan 700 paarden en pony’s van 20 jaar en ouder bij De Paardenkamp van hun pensioen genoten. In de beginjaren waren dit voornamelijk werkpaarden, zoals boerderijpaarden en dieren van de melkboer en schillenboer. Vandaag de dag zijn het vooral paarden van particulieren. Maar ook politiepaarden werden én zelfs een voormalig koninklijk paard, het enige witte paard dat de afgelopen jaren meeliep in de stoet met Prinsjesdag, en waar prinses Amalia haar eerste wedstrijd op heeft gesprongen, zijn bij De Paardenkamp gebracht. Ze staan allemaal op de website van het paardenrusthuis, ga kijken!
Theehuis Het Oude Paard, een onderdeel van Stichting De Paardenkamp, is een gelegenheid voor feesten of vergaderingen. De opbrengst van de verhuur gaat voor een groot deel naar de verzorging van de Paardenkamp-bewoners. Bijna de hele Birkstraat, van Soest tot Amersfoort, is uitgegroeid tot paardenstraat. In een ver verleden werkte ik enkele jaren in Soest bij een ondernemer die ook eigenaar was van Stoeterij De Birkt aan de Birkstraat. Vanuit deze stoeterij werden, met medewerking van Jachtvereniging Soestdijk, regelmatig jachtritten georganiseerd in de Korte Duinen achter de rijschool.
Uiteraard bezocht ik meerdere paardenbedrijven en maneges voor ITT Gouden Gids. Toen een kersverse sales manager uit het Franse Versailles tijdelijk bij ITT werd gestationeerd, lees Talenonderwijs, was zijn eerste vraag waar hij in de omgeving van Utrecht kon jagen. De man met een uitbundige Franse levensstijl die samen met een aantal mensen uit ons team alle Tante Koosjes (de betere restaurants) van de regio bezocht, verveelde zich te pletter in ons land.
Niet alleen míjn opa roept herinneringen op aan paarden. Ook de grootvader van BK kent een bijzonder verhaal. Hij was ondernemer in Baarn en zijn bedrijf was gevestigd in het oude station, nu Eethuys De Generaal. Op een dag kwam er een woonwagen op een treinstel het station binnengereden. Het was de woonwagen van een kunstenaar die in Laren een plekje zocht. Laren was een geliefd kunstenaarsdorp. Paardenschilder Mauve en veel anderen hebben er hun sporen achtergelaten. De grootvader van BK kreeg de opdracht de woonwagen naar Laren te brengen. Hij heeft een paard voor de wagen gespannen en de kunstenaar naar zijn bestemming gebracht.
Dat verhaal spreekt toch ongelofelijk tot de verbeelding voor een kind? In hoeverre heeft dit beeld BK gestimuleerd zelf kunstenaar te worden? Niets gebeurt immers zomaar? Maar er komt meer bij kijken dan een romantische anekdote. Om het kunstenaarschap een halve eeuw vol te houden (in 2025 is BK 50 jaar kunstenaar) heb je in de eerste plaats talent nodig en de vaardigheid doelgericht te handelen. Om zonder zorgen te kunnen werken gaven de toegepaste kunstopdrachten BK de financiële ruimte om in de rust van het atelier herkenbare werelden te scheppen. Ver weg van de waan van de dag.
‘Laat je talent woekeren, gebruik het’, zegt Arthur Spronken (1930-2018) in de film ‘Varpullan’. Wie in Limburg woont kan niet om dit fenomeen heen. In de steden en dorpen rondom ons huis Aan de Berg rijden wij dagelijks om rotondes met paarden van Arthur Spronken. Hij is een van Nederlands bekendste beeldhouwers. Beïnvloed door de paardenliefhebberij van zijn vader (sigarenfabrikant en fokker) en grootvader (paardenhandelaar), werd hij klaargestoomd voor de handel.
Maar de jongen die opgroeide met paarden, die schuilde onder hun brede buik tegen de regen, die staarten invlocht voor wedstrijden en die zich liet meevoeren achter wapperende manen, werd kunstenaar. Paarden waren zijn vrienden, en hij bekeek ze met de ogen van een fokker. Zijn de gebeeldhouwde hengsten uitingen van ingehouden razernij? Met veel aandacht voor anatomie creëerde hij krachtige volumes. Bekijk Amazone te paard in het centrum van Maastricht. Het steigerende dier representeert een buitengewone levendigheid.
Arthur Spronken studeerde aan de Kunstnijverheidsschool in Maastricht en liep stage in Milaan bij Marino Marini, een wereldberoemd beeldhouwer en specialist op het gebied van paarden. Wist je dat Arthur Spronken goed bevriend was met prinses Beatrix, en dat hij haar lesgaf in beeldhouwen? Ook Jos Dirix houdt van het ambachtelijke beeldhouwwerk. Bezoek het Maasdorp Neer in Limburg, en ontdek het levenswerk paarden- en dierenbeeldhouwer Jos Dirix en zijn vrouw Wilma van Duuren, midden in de natuur tussen kunst en hun IJslandse paarden. Wil je weten hoe de beelden door de gietmeesters van bronsgieterij Custers worden gegoten? Reis dan af naar Grathem Noord-Limburg. Zie bij tips onderaan dit verhaal.
Landgoed Varpullan in Kelmond, een buurtschap in de Gemeente Beek net boven Maastricht, is het levenswerk van Arthur Spronken en zijn vrouw de Finse kunstenares Varpu Tikanoja (1928-1983). Het staat te koop! ‘Hier kun je wonen als een god op de Olympus’, schrijft de makelaar op Funda. Bekijk het geheel, en ook de film Varpullan. Koop die mythische plek Limburg, er valt een hele geschiedenis aan op te hangen. Waarom? Arthur Spronken voelde zich maar bij één beeld betrokken: het beeld dat nog niet af was. Kan dit gegeven niet worden gebruikt als metafoor voor de in ontwikkeling zijnde Euregio Limburg?
Kijken, denken en doen, een bronzen beeld van drie paardenhoofden op gestileerde paardenlichamen, van kunstenaar Eric Claus, staat op een granieten zuil voor de Spiegelburcht van de Rabobank op de Croeselaan in Utrecht. De drie paardenhoofden verbeelden de processen die zich afspelen binnen de bedrijfsvoering van de bank. Wist je dat het met spiegelglas beklede betonnen gebouw het eerste grote glazen kantoorgebouw van Nederland was, en dat het in 1983 werd geopend? Op het moment dat ook de Trump Tower werd geopend? Een eveneens met glas bekleed betonnen bouwwerk.
‘Een luchtkasteel tot werkelijkheid maken’, schreef de omgevingskunstenaar die door de architect van de Rabobank was ingeschakeld om het gebouw een uitgesproken vorm te geven. De IJsschots, noemden wij de Spiegelburcht in de periode dat wij in het midden van de jaren negentig korte tijd in Utrecht een woonark hadden. Het grote raam van de woonark in de Kruisvaart keek uit op de inmiddels verdwenen stippeltjeswand van kunstenaar Peter Struycken, het zijraam had de aanblik op de IJsschots die ongelofelijk te keer ging qua reflectie. Zo erg dat de Rabobank zich genoodzaakt voelde omwonenden gratis zonwering aan te bieden.
Volgens de architect heeft glas een oplossend vermogen. Hij bedoelde dat wanneer je het gebouw van een afstand bekijkt, je niet beseft hoe groot het eigenlijk is. Begon de IJsschots, in de tijd dat wij er dagelijks tegenaan keken, niet al een beetje te slinken? Wij zagen uiteraard alleen het topje van de berg, het grootste deel stond onder water. Toen in 2007 de eerste tekenen van de kredietcrisis zich aandienden, begon Rabobank met de bouw van de Rabotoren (de Verrekijker) pal vóór de IJsschots. In 2011 is de 105 meter hoge verrekijker in gebruik genomen, en die was hard nodig om over alles heen de puinhopen van de vastgoedcrisis te kunnen aanschouwen.
De vastgoedfraude was een fraude van ongekende omvang. De jongens van de bank die ritjes maakten in de Ferrari’s van Ger Visser zijn alweer een deurtje verder. Maar hoe komt Ferrari eigenlijk aan dat logo van dat paard? Enzo Ferrari (1898-1988), coureur en oprichter van het merk Ferrari, was een groot bewonderaar van de Italiaanse gevechtspiloot Graaf Francesco Baracca (1888-1918), de beste Italiaanse jachtvlieger uit de Eerste Wereldoorlog. Zijn handelsmerk was een zwart steigerend paard, en op elk vliegtuig waarmee hij vloog werd de Cavallino Rampante geschilderd. Nadat hij was gesneuveld schonk Baracca’s moeder het embleem aan autocoureur Enzo Ferrari. De renstal van Ferrari boekte het ene na het andere succes. De jongens van de bank in de Ferrari ’s die ons passeerden op de snelweg boekten ook het ene na het andere succes. Ze stonden hoog in het klassement. Maar dan wel van de grote verliezers, met de Rabobank op nummer 1. Ze gaven het ruiterlijk toe.
afb. Schilderij Bereden politie, Bert Kinderdijk BK | Particuliere collectie afb. Detail uit wandschildering Paarden op stal, Bert Kinderdijk BK | Particuliere collectie
Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Documentaire: ‘Vals Spel’ | Annette van Trigt Boek en film: Lijmen/Het Been | Willem Elsschot  Boek: De vastgoedfraude Miljoenenzwendel aan de top van het Nederlandse bedrijfsleven | Vasco van der Boon en Gerben van der Marel Eurocommerce | MMWB Boek: De kantorenkoning, Opkomst en ondergang van het Eurocommerce-imperium | Raymond Korse & Jan Smit Radio: Wat voor piramidespel speelt Ger Visser van Eurocommerce in de jaren nul? | BNR, Onder curatoren Plaza ArenA | 110.000m2 kantoorruimte in Amsterdam Zuidoost Gouden Gids huurt 9124 m2 in gebouw Jupiter van het kantorencomplex Plaza ArenA Plaza ArenA luchtfoto | Flying Holland Wessels Rijssen RTV Oost | Lees meer over Eurocommerce The Art of The Deal Samenvatting en Recensie | Donald J. Trump An American Dream | Miniserie Netflix Column Marketing | Claudia Zielman De Roskam | Loetje Gorssel YouTube | Kunst Scheringa uit museum gehaald | NH Nieuws Museum MORE, museum voor modern realisme | Gorssel Kasteel Ruurlo | Ontdek de magie van Carel Willink Hotel, café, restaurant en partycentrum De Roskam | Achterveld Bert Kinderdijk | Wandschilderingen George Stubbs – De man, het paard, de obsessie | Mauritshuis De heldenmoed van de prins van Oranje bij Quatre-bras op 15 juni 1815 | William Pieneman Op stap met Regout | Stichting Hippmobiel Erfgoed Limburg Paardensport | platform en aanspreekpunt namens de paarden(sport)sector De Hippische Ondernemer | Paardenvolk in de Quote 500 Paardensportplan Roerdalen 2024-2030 Roerdalen Horse Experience Hippisch Centrum Montfort Stal Eurocommerce Lochem Monumentendag 2017 | Rijtuigen Ton Kruithof en Kampen reformatiestad Hoefnet | De meest actuele en toonaangevende mensportwebsite ter wereld Nederlandse Vereniging Traditioneel Gerij | NVTG Nationaal Rijtuigmuseum Nienoord Het MKOK het vroegere Cavaleriekamp | Leopoldsburg BE Cavaleriemuseum Amersfoort Boek: ‘Ruim anderhalve eeuw Amersfoorts garnizoen’ | Jan Carel van Dijk Boek: Prins Willem III Kazerne Amersfoort : van ontstaan tot verdwijnen | John Bom Regiment Huzaren van Boreel Militaire Ruitersport 80-jarig bestaan van de Amersfoortse rijschool | Beeld en Geluid Boek: Dier, bovendier | Frank Westerman Film: Perfect Horse | De zoektocht naar het perfecte paard De Spaanse Rijschool | Wenen | Officiële website Spanische Hofreitschule Amersfoort Garnizoensstad 2025 Film: Soldaat van Oranje | 1977, Paul Verhoeven Bossche-encyclopedie | De Parade Theater aan de Parade, gebouw | ‘s-Hertogenbosch Stal Eurocommerce Paarden Eurocommerce inzet rechtszaak | TV Oost Paardententoonstelling | Wellington Museum De Paardenkamp Soest Jachtvereniging Soestdijk Eethuys-Café ‘De Generaal’ | Baarn Historische Kring Laren | Kunstenaars in Laren Levend Paarden Museum | De Hollandsche Manege | Amsterdam Film van Matte Mourik over beeldhouwer Arthur Spronken op zijn landgoed Varpullan in Beek | L1 ‘Ruiter’ Arthur Spronken | Roel Wolbrink, Lyklema Fine Art Arthur Spronken | Amazone te paard | Stokstraat Maastricht Landgoed Varpullan | Kelmond, Beek Marino Marini | Italiaans beeldhouwer Museo Marino Marini Firenze Jos Dirix Sculptures Bronsgieterij Custers in het Midden-Limburgse Grathem Kijken, Denken, Doen | Eric Claus Spiegelburcht Rabobank Utrecht Het Rabobank Bestuurscentrum, de Rabotoren, de Verrekijker | Utrecht Boek: Vasco van der Boon, Gerben van der Marel | De ontknoping, De vastgoedfraude voor de rechter