| Ons belang | januari 2023 |
|---|
 |
| N.a.v. de zoektocht naar het front afb: Front van jurk uit Afghanistan, regio Hazara ca.1970 | Collectie TRC Leiden | Josephine Kane-collectie afb: Tekening pand Wolter en Dros 1918-1919, fabriek van Centrale Verwarming aan de Bekensteinselaan 10, hoek Korte Beekstraat 6 | Archief Eemland afb: Detail schilderij In het kader van... met op de achtergrond BK met lijst | Bert Kinderdijk | Collectie BK | Foto LC |
| ‘Bedankt voor de geweldige tijd die ik hier heb mogen beleven’. De tekst staat geschreven achterop een afbeelding van een lachende peuter die de uitbater van een horecazaak in de Koningstraat in Den Helder heeft gekregen van adelborst Willem-Alexander. De prins was er vaste klant, en hij tapte graag zelf een pilsje. ‘Het was een normale jongen waar je normaal mee kon omgaan’, vertelt de horecaondernemer in een interview. Inmiddels zijn de panden in en rond de Koningstraat gesloopt en wordt de locatie omgevormd tot een aantrekkelijk woongebied. |
| Wanneer ik de parkeergarage onder een bankgebouw in Amersfoort verlaat, en op straatniveau naar buiten stap, sta ik op wat ooit het begin van de Bekensteinselaan was. Op de plek die nu Soeverein heet, is mijn leven begonnen. Het huis waar ik ben geboren en de huizen uit mijn jeugd zijn gesloopt en hebben plaatsgemaakt voor nieuwbouw. Waar het beeldbepalende pand van Pon’s automobielbedrijf stond, is nu een supermarkt gevestigd. Maar was er niet ook nog een groot wit modern industrieel pand, pal tegenover ons huis? Op de hoek van de Bekensteinselaan en de Korte Beekstraat? |
| Jazeker. Het in 1918 gebouwde pand was van verwarmingsinstallatiebedrijf Wolter & Dros, lees column Installatiebedrijven. Toen Wolter & Dros was verhuisd naar het industrieterrein, trok een parade van uiteenlopende bedrijven door het gebouw, en die lieten allemaal hun sporen na. Meubelmaker Van Nieuwkerk, verzekeringsmaatschappij ‘Ons belang’, Mode atelier La Capitana, én last but not least de Academie voor Beeldende Vorming Amersfoort waar BK (echtgenoot en beeldend kunstenaar) in zijn jonge jaren naar de academie ging, hoe toevallig. |
| Tegenover ons huis speelden wij op de stoep van ‘Ons belang’, zo werd het pand in onze tijd genoemd. ‘Ons Belang’ is ontstaan uit een vereniging van soldaten en onderofficieren van de Nederlandse Krijgsmacht. De vereniging werd in 1898 opgericht in Den Helder, en verhuisde later naar Amersfoort. Maar waar diende ‘Ons Belang’ eigenlijk voor? In de eerste plaats om het welzijn van soldaten en onderofficieren te verbeteren. Die ‘leefden een zwoegend bestaan in uitzichtloze armoede’. |
| In 1909 werd de wet door Koningin Wilhelmina goedgekeurd. Er kwam een pensioenregeling, er werd een spaarbank opgericht, een ziekenfonds, een verzekeringsmaatschappij, een sanatoriumfonds en een woningstichting, want de woningnood was groot. ‘Ons Belang’ werd in onze jeugd overgenomen door Levob Verzekeringen en verhuisde naar de Utrechtseweg. Mode-atelier La Capitana werd de nieuwe overbuur, maar wij bleven het gebouw ‘Ons Belang’ noemen. |
| Mode-atelier La Capitana was een merkwaardig bedrijf. Het vulde op gezette tijden de straat met wolken kleine strookjes afgeknipte stof, die als een soort tikker-tape door de lucht dwarrelden. Maar ongemak lost zich altijd vanzelf op. Door blijvend personeelstekort en opkomende concurrentie uit het buitenland werd La Capitana overgenomen door Mode-atelier Soestdijk in Soest, en samen verdwenen ze van het toneel toen de maakindustrie massaal vertrok naar lage- lonenlanden. |
| Was La Capitana (de kapitein) niet de bijnaam van de beroemde flamencodanseres Carmen Amaya (1913 – 1963)? En is La Capitana op dit moment niet hét icoon de Dior Cruise-collectie 2023, ‘een reis van openbaring, verbeelding en reflectie, waar erfgoed en inventiviteit elkaar ontmoeten’? Met ruches, bolero’s, kant en borduursels? Verwacht wordt dat Bernard Arnault, eigenaar van Dior en oprichter van Louis Vuitton Moët Hennessy LVMH, medio 2023 de rijkste man ter wereld zal zijn. Luister naar de BNR-podcast en ontdek hoe de ‘Wolf in Kasjmir’ (Bernard Arnault) zijn fortuin vergaarde. De kledingindustrie maakte vanaf het midden van de vorige eeuw een enorme ontwikkeling door. |
| Toen Willem-Alexander in 1977 als tiener in de ban raakte van de zee en het water, besliste Joop den Uyl dat de Nederlandse defensie-uitgaven drastisch omhoog moesten. Hij was onder de indruk van het verhaal van de Amerikaanse president Carter op de NAVO-top in Londen in dat jaar. Het was de tijd van de Koude Oorlog, en Carter wilde de Europese bondgenoten ervan overtuigen hun defensiebegroting jaarlijks te verhogen. Den Uyl gaf direct opdracht aan zijn minister om een en ander uit te voeren. |
| Inmiddels had de oliecrisis grote werkloosheid veroorzaakt. Wij verhuisden van Bekenstein (de Luiaard) naar de Kattekampen (lees de Luiaard en de Kattekampen), een lommerrijke buurt even verderop, en de beroepen waarvoor we waren opgeleid werden geparkeerd. Mijn zussen en ik vonden een baan in de binnenstad, en wel in twee van de meest exotische boetieks die Amersfoort kende. Winkels met kleding en accessoires uit Afghanistan, Pakistan en India. Nieuw, hip, en uniek! |
| De jonge ondernemers die de handel destijds hadden opgezet, reisden door Centraal- en Zuid-Azië, en kwamen terug met kleding, sieraden en nijverheidsproducten. Afghaanse jassen, tassen, Kabullaarzen, Kandaharblouses en Kuchijuken waren niet aan te slepen. En de met de hand geborduurde frontjes waren bij velen favoriet. Frontjes? Jawel, zo noemden wij de kleurrijke met spiegelwerk en kraaltjes afgezette hals-juk-borduursels die werden gebruikt om het front, de voorkant, van een jurk of een blouse te versieren. |
| Frontjes zijn nu erg in trek en wij, Lord Crackfree, worden er weer regelmatig mee geconfronteerd. Wist je dat de collectie van het Textiel Research Centrum in Leiden ruim 40.000 textiel, kledingstukken en accessoires bevat? De objecten komen uit de hele wereld en dateren van zo’n zevenduizend jaar geleden tot nu. Bezoek het textielonderzoekscentrum, en bekijk de Afghaanse jassen, Kabullaarzen, Kandaharblouses en Kuchijuken, en natuurlijk de prachtige frontjes. Betekent de naam Kuchi niet ‘zij die zich verplaatsen’? En is een front ook niet een lijn waarlangs gevochten wordt? |
| In 1985 meldt Willem-Alexander zich bij het KIM, het Koninklijk Instituut voor de Marine in Den Helder. Hier zal hij zijn dienstplicht doorlopen. De haven ligt dan nog vol fregatten, en in Den Helder sluit hij zich aan hij aan bij adelborsten voor de Zeedienst. Een adelborst is een marineofficier in opleiding aan het KIM, en een adelborst is een onderdeel van het Korps Adelborsten, te vergelijken met een studentenvereniging. Adelborst Willem-Alexander verdiept zich tijdens zijn diensttijd in het navigeren en het veilig varen van een fregat. |
| In 1987 zit zijn dienst erop en gaat hij geschiedenis studeren in Leiden. De Marine draagt hij voor altijd een warm hart toe. Trouwde hij niet in 2002 in dit uniform? Intussen was de dienstplicht afgeschaft en het defensiebudget flink teruggeschroefd. In Den Helder moest je de fregatten met een lampje zoeken, en de landmacht was sterk uitgedund. Ook zijn enkele vliegbases gesloten, en Soesterberg werd omgebouwd tot een museum. Lees Kijken, luisteren, doorgeven (KLD). De reputatie van Nederland als NAVO-lid brokkelde beetje bij beetje verder af, en de Hollandse wel-de-lusten-niet-de-lasten koopmansgeest vierde hoogtij. |
| De overheid investeerde nog wel in vredesmissies naar Irak en Afghanistan. Waarom? Om de bevolking daar te helpen? Of om ons bondgenootschap met de Amerikanen te redden. Ooit was Afghanistan een land waar inwoners in vrede leefden, en waar vrouwen veel vrijheid genoten. Hoe heeft het daar zo uit de hand kunnen lopen? De relatieve rust eindigde er toen een groep communisten eind jaren zeventig de macht greep. Bekijk de documentaireserie Afghanistan: The Wounded Land, en ontdek veertig jaar Afghaanse geschiedenis. |
| Ik had de winkel vaarwel gezegd, en begon een leven als online mediaspecialist. Voor DTG reisde ik kriskras door Nederland en in het grensgebied met Vlaanderen om internet aan de man te brengen. Ook de ondernemers die de handel naar Centraal- en Zuid-Azië destijds hadden opgezet verlegden hun grenzen. Na de val van de Muur was Rusland geen vijand meer, en werden defensie-uitgaven nog verder afgebouwd. Maar werd er toen al niet gewaarschuwd voor spanningen tussen Rusland en Oekraïne? |
| Was het verstandig om zo tekeer te gaan? Hebben we onze welvaart mede te danken aan deze creatieve manier van boekhouden, en gaan we die nu weer inleveren om het defensiebudget op peil te brengen? In ons belang? We weten niet beter, en we denken dat winkelen en geld uitgeven een vrijetijdsbesteding is. Je moet sterk in je schoenen staan om alle verleidingen te weerstaan. Worden we niet constant aangemoedigd en belaagd door de industrie. Als de overheid niet ingrijpt, en grote bedrijven de andere kant op kijken, hoe moet het dan? |
| Een van de boetiekondernemers had, samen met anderen, een investeringsfonds opgezet, en een bedrijf in onroerendgoed gericht op het herontwikkelen van historisch vastgoed in Amsterdam. Ook raakte hij betrokken bij het transformeren van de voormalige RAF-luchthaven bij Oxford UK, naar een park voor o.a. evenementen en tentoonstellingen van klassieke auto’s, motorfietsen en vliegtuigen. En kocht hij niet het pand aan de Amsterdamse Herengracht 497 van Isabelle Henriette van Eeghen (1913-1996) om er zijn Kattenmuseum in te vestigen? |
| Het Kattenkabinet is ontstaan als eerbetoon aan zijn rode kater John Pierpont Morgan, die genoemd is naar de Amerikaanse bankier en kunstverzamelaar J. P. Morgan (1837-1913). De kat hield hem gezelschap tijdens zijn studie in Utrecht. In een pand aan het Wilhelminapark werden, in de tijd dat wij in zijn boetieks werkten, feesten gevierd ter ere van deze kat. Ging er niet een verhaal dat de gasten toastjes met kattenvoer en mayonaise geserveerd kregen? In 1985 verhuisde hij naar Amsterdam om zijn idee waar te maken. Een museum over de kat in de kunst door de eeuwen heen. |
| Ook BK exposeerde in het Kattenkabinet. Het grachtenhuis dat rond 1664 door gebroeders Van Loon was gebouwd, is een van de weinige woonhuizen aan de Amsterdamse grachten. De meeste panden zijn omgebouwd tot kantoorruimte. Bezoek vooral de stijlkamers van dit bijzondere pand. De ondernemer/ museumeigenaar betrok een van de appartementen boven het museum. Maar hij woonde tegelijkertijd ook in Tbilisi, de hoofdstad van Georgië. |
| Met enkele partners zette hij in de jaren negentig in Georgië een bank op. Hij behaalde succes in de regio, en in Sint-Petersburg opende hij een supermarkt. Wist je dat het door Peter de Grote gebouwde Sint-Petersburg veel Amsterdamse invloeden kent? En dat de schepen van de Russische marine Hollandse kenmerken hebben? De zeehaven van Sint Petersburg dient als ‘venster op het Westen’, en de Russische marine kan razendsnel reageren wanneer de soevereiniteit van het land wordt geschonden. |
| Als in 2013 het Nederland-Ruslandjaar wordt gevierd, met als thema 400 jaar Nederlands-Russische betrekkingen, opent Poetin in april in Amsterdam samen met toen nog koningin Beatrix het evenement. Maar wat hebben wij met Rusland? Lees de columns Hot & Cold, Eigen weg, en De Russen. Later in 2013, als de inmiddels tot koning gekroonde Willem-Alexander met Máxima het Kremlin bezoekt, lijkt de relatie tussen beide landen te zijn bekoeld. De aanleiding was een reeks incidenten waarbij Nederlandse en Russische diplomaten betrokken waren. |
| 2013 was ook het jaar waarin de voormalige Sovjetstaten Oekraïne, Georgië en Moldavië hun voorkeur uitspraken voor Europese integratie. Maar wanneer de toenmalige Oekraïense president op het laatst besluit om toch te kiezen voor Moskou, omdat Rusland dreigde met zware economische sancties, brak er een golf van protesten uit. Jongeren in Oekraïne ‘wilden geen slaaf zijn, maar vrije Westerse burgers’. De zittende regering moest weg, en de nieuwe (voorlopige) regering tekende het EU-associatieverdrag. Maar toen waren er al heel wat slachtoffers gevallen. Na de opstanden werd de naam van het centrale Majdanplein in Kiev omgedoopt tot Euromaidan (Europlein). |
| Ondertussen waren wij (BK en ondergetekende) neergestreken op landgoed Beverweerd. Het meisje uit de Bekensteinselaaan en de jonge kunststudent van de academie uit diezelfde straat, vonden elkaar in 1989 op de hoek van de Bekensteinselaan en de Stadsring, de plek tussen de bank en de supermarkt die nu Soeverein heet. Hoe bijzonder. Vanaf die tijd zijn we onafscheidelijk. Onze reis liep van 1989 tot 2013 langs verschillende plaatsen in Nederland en Vlaanderen naar landgoed Beverweerd onder de rook van Utrecht (lees Stille getuigen). |
| Daar beschikte BK over 500m2 atelierruimte, en onder andere de schilderijen met de titels; Appeltjes van Oranje, Op gespannen voet en De Herinnering, die in het kroningsjaar (lees column Architecten) in de residentie van een ambassade in Europa zouden worden gepresenteerd, zijn in dat atelier gemaakt. Het was een fascinerende plek, en van top tot teen gevuld met werk en verzamelde objecten van BK, klik hier. In 2014, op het moment dat de Krim door Rusland werd geannexeerd een paar dagen nadat de Olympische Winterspelen in Sotsji in Rusland waren beëindigd, kregen wij het bericht dat we het landgoed moesten verlaten. Het was verkocht en het atelier moest worden leeggeruimd. |
| De maanden juli en augustus van dat jaar stonden in het teken van afbreken en verhuizen. Alles ging door onze handen, en op de achtergrond deed de radio verslag van de ramp met de MH17. Avond aan avond, wanneer wij over de A1 naar ons huis in Baarn reden, lag de weg bezaaid met bloemen die eerder op de avond waren gestrooid over de lijkwagens met de lichamen van de overledenen die voor identificatie naar een kazerne in Hilversum werden gebracht. |
| Inmiddels zijn we jaren verder, en we werken ons een weg door het leven. In 2023 is Willem-Alexander tien jaar koning, en hij loodst zijn land over woelige baren. Dat doet hij niet alleen. La Capitana Máxima, gewapend in outfits van Nathan en soms ook van Dior staat naast hem, voor hem en achter hem. Nederland heeft zijn krijgsmacht herontdekt. Nederlandse militairen trainen nu Oekraïense collega’s, en ons land levert militaire goederen aan Oekraïne, waaronder scherfvesten. |
| Zullen die het front voldoende beschermen? Zal Nederland deze kabinetsperiode nog gaan voldoen aan de NAVO-norm? In ons belang? |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Documentaire horeca in de Helderse Koningstraat | Willem Alexander | Regio Noordkop De Soeverein Amersfoort Historie | VvE De Soeverein Wolter en Dros, fabriek 1918 – 1919 Bekensteinselaan 10, hoek Korte Beekstraat 6 | Archief Eemland Militaire vakvereniging Ons Belang | Vesting Gorinchem YouTube: ‘La Capitana’ for Dior Cruise 2023 Dior official website Website: Louis Vuitton Moët Hennessy LVMH Podcast: Zo werd Bernard Arnault de rijkste persoon op aarde | BNR Nieuwsradio Essay: Tom-Jan Meeus over 30 jaar defensie uitgaven | NRC Beekboek Amersfoort | de Luiaard en de Kattekampen | Twee buurten verbonden | 2014 Banjara Yoke afghani patch spiegel werk hand geborduurd | Frontjes Well-Dressed Afghanistan – Textile Research Centre | TCR Leiden Boek: World Encyclopedia of Embroidery | Gillian Vogelsang – Eastwood Website: Koninklijke Instituut voor de Marine (KIM) | Den Helder Website: Het Korps Adelborsten Website: Koning Willem-Alexander en de Koninklijke Marine | Marineschepen.nl Nationaal Militair Museum | Soesterberg Documentaireserie Afghanistan: The Wounded Land | VPRO Website: Thema Afghanistan | Historiek.net Documentaire: Onze man bij de Taliban | Thomas Erdbrink Website: Bicester Heritage | Voormalige RAF-luchthaven bij Oxford UK Museum: Kattenkabinet | opgericht ter nagedachtenis aan de rode kater John Pierpont Morgan (1966-1983) Boek: Het Opperwezen – 25 jaar Kattenkabinet Amsterdam | Hoofdredacteur Nicole Ex Nederland-Rusland jaar: een overzicht van de incidenten | AVROTROS Website: Associatie-overeenkomst EU-Oekraïne | Europa nu Atelier Bert Kinderdijk | Landgoed Beverweerd |
|
| N.a.v. de zoektocht naar het front afb: Front van jurk uit Afghanistan, regio Hazara ca.1970 | Collectie TRC Leiden | Josephine Kane-collectie afb: Tekening pand Wolter en Dros 1918-1919, fabriek van Centrale Verwarming aan de Bekensteinselaan 10, hoek Korte Beekstraat 6 | Archief Eemland afb: Detail schilderij In het kader van...met op de achtergrond BK met lijst | Bert Kinderdijk | Collectie BK | Foto LC |
