Bouwmaterialen | Column 42

Stilleven met blikken vogel, schilderij Bert Kinderdijk, column bouwmaterialen

_{^{afb: schilderij ‘Stilleven met blikken vogel‘ | Olieverf op paneel, 50×122 cm | 2023 Bert Kinderdijk}}

_{Wat maakt nou dat je enthousiast raakt en direct begint aan een nieuw verhaal? Een plaatje? Dat ligt voor de hand want we worden omringd door afbeeldingen. Ook BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot) is beeldmaker bij uitstek. Voor het maken van deze column was een foto de aanleiding. Tijdens het lezen van de reconstructie ‘Twee speren’, een zeer beeldend geschreven reportage van Merijn de Waal over Shell in Ecuador, valt mijn oog op een foto van een ruimte met speren, en een stellingkast met enkele schedels en twee knalgele Hubo-verhuisdozen met de opdruk: #Hubohelpt.}

_{Op dat moment dwarrelen er allerlei gedachten en gebeurtenissen door mijn hoofd. Bij dit raadselachtige verschijnsel komen herinneringen naar boven die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben, maar die op een of andere manier toch met elkaar in verband staan. Ik ben vertrokken. Schrijven moet. Tijdens onze verhuizing, die ingewikkeld was dit keer omdat we binnen één uur ons Raadhuisje bij Woudrichem verkochten en het huis Aan de Berg in Montfort aankochten, bleef ik schrijven.}

_{Toen de verhuizers onze spullen hadden binnengebracht in het nieuwe huis, waar we ‘koud’ zijn ingetrokken, moesten de aanpassingen nog beginnen. En dat is niet de juiste volgorde. Het hele huis en ook de garage en het tuinhuis stond vol met onhandige attributen, ingepakte schilderijen en dozen, heel veel dozen. Zelf pasten we er amper nog bij. We hebben ruim voldoende ervaring met verhuizen, lees columns Verhuizers en Makelaars. maar dit keer betrekken we een huis met veel ruimte buiten en minder ruimte dan we gewend zijn binnen. Ofwel het is passen en meten.}

_{Een verhuisdoos is een fantastische uitvinding. Als je de echte hebt zijn ze stapelbaar en kan je er bijna alles in opbergen. Wij stapelen vier rijen hoog zodat we zonder veel rekken en strekken de dozen fatsoenlijk kunnen pakken. Eenmaal binnen móet je uitpakken want je hebt stante pede dingen nodig. En dan begint de grote puzzel. Omdat van alle dozen de inhoud was genoteerd en de dozen aan alle kanten waren gecodeerd, vonden we snel wat we zochten. De platgemaakte lege dozen pasten nog in de garage, nadat BK de Morgan een beetje naar achteren had doorgeschoven.}

_{Vrienden uit Antwerpen pakten het efficiënter aan. Zij verkochten in 2021 hun romantische woning, type schilderij ‘Winteravond’ van Henri Le Sidaner, in de groene longen van Antwerpen en lieten een nieuw appartement bouwen in nagenoeg dezelfde buurt. Twee jaar overbrugden zij in hartje Antwerpen, en dat was beslist geen straf. Nadat in oktober het appartement was opgeleverd, de vloeren waren gelegd en alles was geschilderd, kon de verhuizing vanuit de opslag en het tijdelijk onderkomen beginnen.}

_{Dat pakt gemakkelijk uit want als de kasten klaar zijn kan je er een heleboel in kwijt. Het leeuwendeel van onze dozen gaat in kledingkasten, linnenkasten, boekenkasten, atelierkasten en keukenkasten, en de muren worden behangen met veel schilderijen. Maar…bij ons moeten eerst de oude vloeren er nog uit, de kasten worden afgebroken en de muren gestript. Dan begint de schuifpuzzel, ook wel 15-puzzel genoemd. Wie kent ze nog. Een vierkant bordje met 4 x 4 velden waarvan één veld leeg blijft.}

_{Stukje voor stukje. Ons huis telt nagenoeg 15 ruimtes en is op dit moment zo’n puzzel. Ik ben ermee bekend. Al sinds mijn jeugd ben ik in het bezit van zo’n schuifpuzzel en ik puzzelde regelmatig het Fyffes-logo in elkaar. Fyffes? Van de bananen? Jawel. Op dat moment wist ik nauwelijks wie of wat Fyffes was, daar kwam ik later in Antwerpen pas achter. Wist je dat Ecuador de grootste bananenexporteur van de wereld is? En dat er een enorme bananenterminal van Fyffes in de Antwerpse haven is gebouwd?}

_{Fyffes is de grootste importeur van bananen in Europa. Het bedrijf verzorgt de inkoop, de verzending, de rijping, de distributie en de marketing van bananen en andere exotische versproducten. Regelmatig worden schepen gelost met wel 450.000 dozen bananen aan boord. Wie kent Fyffes niet. Het bedrijf plakte als eerste logo-etiketten op de bananen, én het gaf schuifpuzzels weg. Want schuiven met pallets en dozen is een van de kerntaken van Fyffes. Vanuit Antwerpen worden de in slaap gebrachte (onderkoelde) bananen naar rijperijen in Noord-Europa vervoerd om in vijf dagen van groen naar geel te verkleuren. Wanneer ze bijna geel zijn gaan ze naar de winkels.}

_{Maar hoe verkleuren die bananen zo snel van groen naar geel? Dat gebeurt onder invloed van etheen. Etheen, ook wel ethyleen genoemd, wordt in de natuur geproduceerd door bacteriën en schimmels in de grond, en door planten en fruit zoals bananen. Het is een kleur- en reukloos gas, dat zowel in planten als in de lucht voorkomt. Etheen heeft invloed op de ontwikkeling en de groei van planten. In rijpkamers wordt met grote kracht warme lucht, vermengd met etheen, door de dozen met bananen geblazen. En dat maakt dat ze verkleuren van groen naar geel.}

_{Wist je dat etheen ook een bouwsteen is? Het is met afstand de meest geproduceerde chemische stof ter wereld. Etheen dient als grondstof voor onder andere bouwmaterialen, automaterialen en kleding. Etheen wordt via stoomkraken geproduceerd uit nafta, LPG (propaan/butaan) en ethaan. Antwerpen bouwt op dit moment een nieuwe ethaankraker. De meest efficiënte en minst vervuilende ethaankraker in Europa, wordt gezegd. En heeft Shell Chemical niet onlangs definitief besloten een ethaankraker te bouwen even buiten Pittsburgh in Pennsylvania Amerika?}

_{Eind vorige eeuw was de Europese Unie nog goed voor eenderde van alle mondiale investeringen in de chemische industrie. Maar Europa heeft de afgelopen twintig jaar behoorlijk wat marktaandeel ingeleverd aan onder andere Azië. Betekent dit het einde van de chemische industrie in dit werelddeel? Is er dan geen ontwikkeling gaande naar duurzame grondstoffen? Jazeker. Chemelot (Sittard-Geleen Limburg) een ‘hechte gemeenschap van kleine en grote chemische bedrijven’, wil in 2025 tot de wereldtop behoren op het gebied van chemie en nieuwe materialen waaronder bio-etheen, een grondstof voor kunststoffen die volledig circulair en hernieuwbaar zijn.}

_{Deze kunststoffen kunnen worden gebruikt voor verpakkingsmaterialen, bouwmaterialen, en ook voor lijmen, harsen, kleding en auto-onderdelen. Maar zover is het nog niet. Eerst wordt er nog op tal van terreinen oorlog gevoerd. De bouw van de ethaankraker in de haven van Antwerpen is stilgelegd, omdat niet duidelijk is welke effecten de stikstofuitstoot van de fabriek heeft op natuurgebied de Brabantse Wal, een heuvelachtige bosrijk gebied in Nederland dichtbij de haven van Antwerpen.}

_{Vlaanderen wil natuurlijk dat het project doorgaat. Het is ‘de investering van de eeuw’ volgens de Antwerpse burgemeester. In 2019 verloor Rotterdam het project van Antwerpen. Maar waarom wordt die fabriek eigenlijk nog gebouwd? De wereld is toch beter af zonder plastic. Nederland ligt op tal van plaatsen dwars met de buurlanden. Ons land is tegen de uitbreidingsplannen van de intensieve veehouderij in de grensstreek, en tegen de komst van een biomassacentrale net onder Maastricht in België. En Nederland bedreigt op gezette tijden de uitbreiding van de Antwerpse haven.}

_{Stikstof is het toverwoord, maar economische belangen zijn groot. Doet het denken aan de reportage ‘Twee speren’ over het stadje Shell in Ecuador? Dat verhaal gaat over de zoektocht van Shell naar olie in de Amazone op een plek waar op dat moment een inheems volk woont. De kleine indianenstam verzette zich hevig tegen de komst van Shell rond 1940. Tien jaar lang voerde Shell een ‘stille oorlog’. En dat ging er hardhandig aan toe. Twee speren zijn getuigen van een strijd waarbij het geweld niet alleen van de indianen kwam, maar waaraan Shell zich eveneens schuldig zou hebben gemaakt.}

_{Ook raakte Ecuador betrokken bij een internationale bananenoorlog. Sinds het begin van de jaren 90 strijden Latijns-Amerikaanse landen het bananenimportregime van de Europese Unie aan. Levering van fruit uit onder andere Afrika en de Caraïbische gebieden werd voorgetrokken. Na 20 jaar kwam er in 2012 een einde aan de strijd. Elf Latijns-Amerikaanse landen waaronder Ecuador konden voortaan gemakkelijker bananen uitvoeren naar Europa.}

_{De bananenexport bezorgde Ecuador tot de jaren zeventig grote welvaart, daarna leverde olie de belangrijkste bijdrage aan de schatkist. Maar hebben de Ecuadorianen niet onlangs gestemd tegen het winnen van olie in een beschermd deel van de Amazone? Omdat de wereld door draait en moet ‘weg bewegen’ van fossiele brandstof staan de inlanders van Ecuador voor een nieuwe uitdaging. Waarom? Omdat windmolenbouwers uit China, Amerika en Europa het lichte hout van de balsaboom gebruiken voor de bouw van windmolenwieken.} _{‘Groene schijn voor schone windmolens}‘_{, kopte OneWorld, het grootste Nederlandse (online) magazine voor een eerlijke, duurzame wereld. Handelaren beloofden gouden bergen aan de Inheemse bewoners, maar brachten ook conflict en criminaliteit met zich mee.}

_{Het blijven moeilijke beslissingen en we komen er niet uit. De omschakeling naar duurzaam kan niet snel genoeg gaan, maar toch blijven investeringen in fossiel noodzakelijk. Zonne- en windenergie levert nog veel te weinig op. Toen in december de installateur, type vlaote bebbel, langskwam om onze verwarmingsketel na te kijken mompelde hij in Moferts dialect een waterval aan onverstaanbare zinnen waarvan ik er enkele heb meegekregen. ‘Ik kan hier niets meer aan doen…, ik heb niet de juiste papieren…, ik ga er binnenkort mee stoppen… en ik bel even met een collega.}

_{Banjerend door ons huis Aan de Berg stond hij stil hij op de openhaard. ‘Knoear genoeg’, zei hij, wijzend naar de bomen in onze bostuin. ‘En een rookkanaal in hoes werkt waardeverhogend vanwege de nieuwe omgevingswet die eraan zit te komen in 2024.’ Nadat dat hij voor ons zo vriendelijk was geweest een afspraak te regelen met een erkende en gecertificeerde installateur uit de buurt, pakte hij zijn gereidsjap en vertrok. Bij de deur bromde hij nog een laatste volzin tegen de snorrewietsj (BK). En die opmerking liet mij niet meer los. Maar wat zei hij dan?}

_{Waterstof! Helemaal uit het oog verloren. Deze zomer stond ik er nog met mijn neus bovenop. In Utrecht. Gasunie legt op dit moment stukje voor stukje als een schuifpuzzel een landelijk waterstofnetwerk aan. Hiervoor worden vooral bestaande gasleidingen gebruikt die beschikbaar komen omdat er in de komende jaren steeds minder aardgastransport is. Mogelijk speelt waterstof ook een rol in huizen waar elektrificatie (zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp) moeilijk te realiseren is. Maar dan moet je wel een cv-ketel hebben die geschikt is voor zowel gas als waterstof.}

_{Wist je dat Rotterdam een belangrijke waterstofhub is in Europa? Verbaas je over actuele waterstofprojecten in de Rotterdamse haven. Maar wat is het voordeel van waterstof als energiedrager boven aardgas, benzine of dieselolie? Waterstof is een schone brandstof, omdat er bij verbranding alleen maar water(damp) vrij komt, en het kan gemaakt worden uit water en zonne- en windenergie. Waterstof, nu ook wel knalgas genoemd, brandt 8x sneller dan aardgas en heeft een kleurloze vlam. Om waterstof veilig te kunnen gebruiken zal er nog veel moeten worden uitgewerkt.} _{Gaan wij dat meemaken?}

_{Ervaring doet geloven. Hoe belabberd stond ik niet te kijken toen ik werd aangenomen om een spiksplinternieuw medium aan de man te brengen? Ik had geen flauw idee wat mij te wachten stond. Het pixellogo van de nieuwe videotexdienst Bedrijven voor Bedrijven staarde mij op elke poster vibrerend aan alsof mijn hersens een verandering moesten ondergaan. Ik mocht getuige zijn van een nieuw tijdperk, de voorloper van internet en de eerste multimedia- en interactieve B2B-gids ter wereld, lees column Internetdiensten. En kijk waar we nu staan.}

_{Op 16 november 1987 stelde de toenmalige Minister President Ruud Lubbers deze dienst in werking en knipte het ‘elektronische lint’ door, zoals koning Willem-Alexander op 27 oktober 2023 in Rotterdam het startsein gaf voor de aanleg van het eerste deel van in totaal 1.200 kilometer waterstofinfrastructuur. De koning verkeerde in gezelschap van onder andere Rob Jetten, de CEO van Gasunie en de burgemeester van Rotterdam. Ze droegen allemaal, niet toevallig, een geel/grijze paraplu. Behalve Willem-Alexander, die hield zich vast aan een transparant exemplaar.}

_{Na het verduurzamen van de vorige woning naar energielabel B, zijn wij weer terug bij af. Maar haast maken doen we niet. Om zonnepanelen te kunnen plaatsen moeten er eerst flink wat bomen worden gerooid, en aan spouwmuurisolatie gaat een duur vleermuisonderzoek vooraf. Ervaring bij het verduurzamen van ons raadhuisje leverde ons, na een paar flinke investeringen, toch nog een gepeperde energierekening op. Niets is wat het lijkt. Als ik eraan terugdenk komt een schilderij van BK in beeld. Hoezo?}

_{‘Stilleven met blikken vogel’ is een langgerekt werk op paneel. Bezoekers lopen er langs zonder er goed naar te kijken. Bijna niemand is echt geïnteresseerd. Wellicht komt dat omdat het altijd een beetje verscholen achter de gietijzeren kachel in ons raadhuisje stond, lees column Ben zo terug… Maar wat stelt het dan voor? ‘Stilleven met blikken vogel’ is een blik op een dak in de wereld. Op het platte dak ligt een verzameling bouwmaterialen; bakstenen, gevonden naast het atelier op landgoed Beverweerd, een spijker uit de nok van ons molenhuis en een dakpan en een schoorsteenkap ook uit de molen. Op een steen heeft BK een vogelnestje geschilderd.}

_{Het nest is gemaakt van oude en nieuwe bouwmaterialen, ofwel van takjes en twijgjes met hier en daar een stukje plastic. Een vogel vliegt naar het nest. Drie mannen zijn druk in de weer op het dak. Eentje wijst omhoog richting de klok. Is het te laat, wil hij zeggen? Zijn we te lang hoogmoedig, koppig en egoïstisch met de wereld bezig geweest? De vogel heeft er geen gevoel bij. Hij is van blik. Hij beweegt mechanisch, en doet zijn best met wat hij moet doen. Maar hangt de blikken vogel niet aan een bijna onzichtbare draad? Als een marionet? De groene blaadjes zorgen voor verkoeling van het dak. En staat de veer die onderaan in beeld is gebracht niet symbool voor veerkracht?}

_{Veerkracht heb je nodig om te kunnen leven in een wereld waarin beslissingen elkaar in rap tempo opvolgen. Niet bij te houden. Veel dingen die worden verzonnen als duurzaam omwille van de economie leveren uiteindelijk weer nieuwe problemen op. Neem de installatiebranche. In mijn Gouden Gidstijd bezocht ik er velen. Dat waren goed georganiseerde bedrijven aangesloten bij de branchevereniging UNETO/VNI nu Techniek Nederland, lees column Installatiebedrijven. De branche wordt op dit moment op kosten gejaagd door nieuwe certificering waardoor kleine bedrijven en zzp’ers buiten de boot komen te vallen.} _{Wat is er aan de hand.}

_{Honderden installatiebedrijven hebben nog geen wettelijk CO-certificaat. Zonder dit certificaat mogen bedrijven vanaf 1 april 2023 geen gasverbrandingsinstallaties, zoals cv-ketels, geisers en gashaarden, meer onderhouden, repareren of plaatsen. Dit is bepaald in het wettelijke CO-stelsel, dat erop is gericht om incidenten met koolmonoxide te voorkomen. De hoge kosten en extra administratie van de aanvraag en de controles is voor veel installateurs een obstakel, zegt branchevoorzitter Doekle Terpstra. Vooral oudere en ervaren installateurs haken af. Resultaat: mensen staan letterlijk en figuurlijk in de kou door slecht of niet werkende apparaten en stijgende kosten.}

_{Stapelaar Terpstra (mavo, havo, sociale academie) is een druk baasje met een missie. Hij was onder andere voorzitter van het CNV (Christelijk Nationaal Vakverbond) en hij is lid van het CDA. In 2010 was hij een fel tegenstander van het minderheidskabinet CDA/VVD met gedoogsteun van de PVV. Eerder riep hij al op ‘om op te staan tegen de verWildering van de samenleving’. Lees het boek Benoemen En Bouwen, Doekie Terpstra In Gesprek Met Maarten Meester.}

_{Ook is hij bestuurslid van The Rights Forum, een kenniscentrum op het gebied van de Palestijns-Israëlische zaak. Het forum startte, op initiatief van voormalig minister Dries van Agt, in 2009 op 10 december, op de Internationale Dag van de Rechten van de Mens. Het internationaal recht is nauw verweven met Nederland. Was het niet Hugo de Groot die in de 17e eeuw de basis legde voor het moderne volkenrecht? Lees ook column Me, myself & Hugo.}

_{Hugo de Groot was adviseur van Johan van Oldenbarnevelt, de belangrijkste ambtenaar onder prins Maurits. Van Oldenbarnevelt pleitte voor een wapenstilstand met Spanje. De Tachtigjarige Oorlog kostte de staat veel geld en belemmerde de handel. Maurits was tegen de plannen, en hij liet Johan en Hugo in 1618 gevangen zetten. Hugo de Groot vluchtte naar Antwerpen en werd daar warm onthaald. Overal namen de spanningen toe, maar niet in Antwerpen. Iedereen leefde samen, want handel is vrede.}

_{‘Waar haal je toch zo snel al die mensen vandaan?’ vroeg een andere vriendin die regelmatig op Funda rondstruint om wellicht in de buurt van onze nieuwe woonplaats in Limburg in de toekomst ook een huis te kunnen betrekken. Nu zou ik kunnen zeggen dat wij de woninginrichter, de bouwmarkt, de installateur, de dakdekker, de rioolontstopper, de garagist en de boomverzorger via de Gouden Gids hebben gevonden, die is immers sinds maart 2023 uitsluitend digitaal terug van weggeweest. Maar dat is niet zo. Uiteraard check ik wel altijd hoe de bedrijven in de digitale Gouden Gids vermeld staan, maar dat is beroepsdeformatie.} _{Een betrouwbaar netwerk is het toverwoord.} _{Wij kennen niemand in de wijde omgeving. Maar een enkel haakje in de vorm van een oude factuur die de vorige eigenaar van de woning ons naliet, zette de trein in beweging.}

_{Wij weten al jaren dat werken met plaatselijke ondernemers oplevert. Dat is niet nieuw. Maar met al die internetbedrijven ‘om de hoek’ raakt de lokale ondernemer ondergesneeuwd. Zoeken via zoekmachines levert verrassende resultaten op, die lokaal ogen maar het niet zijn, en een mens is snel geneigd om niet verder te kijken dan de eerste paar resultaten. En natuurlijk zijn de tarieven van de bedrijven die bovenin zoekmachines staan concurrerend. Wij betalen graag iets meer, en al snel verzamelden we een legertje ondernemers om ons heen.}

_{De Gouden Gids is opnieuw in de markt gezet omdat consumenten en lokale bedrijven behoefte hebben aan betrouwbare online resultaten. Ook Hubo verovert de lokale markt met de slogan #ikkooplokaal. Beide bedrijven hebben niet toevallig een gele huisstijlkeur, een associatie met energie? De twee knalgele Hubo-verhuisdozen met de opdruk: #Hubohelpt vielen dus voldoende op tijdens het lezen van de reconstructie ‘Twee speren’, over Shell in Ecuador. En ook Shell voert de gele kleur als huisstijlkleur.}

_{Ons ‘schuifpuzzelhuis’ Aan de Berg wordt met behulp van lokale ondernemers aangepakt. Geen haast, want zo kunnen wij het beste bepalen wat goed is. En net als bij de schuifpuzzel van Fyffes, waarbij je tijdens het puzzelen met je neus op de afbeelding wordt gedrukt, leren wij het huis in al zijn facetten kennen. Waar lopen de leidingen, hoe steken deuren en kozijnen in elkaar, met welke materialen is er gebouwd, hoe is het dak samengesteld en met wat is de schoorsteen van binnen bekleed. Ook rees de vraag; ‘kunnen nog iets maken van de keuken en de badkamer?’}

_{Wat opvalt is de kwaliteit van de materialen. Het huis is in 1962 gebouwd, en wij kochten het van de eerste eigenaar. Dat is uniek. Er is destijds veel aandacht besteed aan goede materialen zowel binnen als buiten. En hoe beter je kijkt, hoe meer je ontdekt. Ooit volgde ik een makelaarsopleiding. Werken bij de Gouden Gids was uitdagend en interessant maar de dreiging van ontslag hing altijd boven je hoofd. Met plan B in mijn achterzak voelde ik mij opperbest. De Gouden Gids liet mij met rust, en de makelaarsopleiding heb ik nooit nodig gehad.}

_{Maar de kennis was handig want die informatie kon ik goed gebruiken om snel een geloofwaardig gesprek te kunnen voeren met al die bouwmaterialenhandelaren. Wist je dat de bouw- en woonrubrieken de Gouden Gids de meest lucratieve rubrieken zijn? Voor zowel de gids als voor de ondernemer zelf, en uiteraard voor de consument die altijd een keuze heeft uit meerdere aanbieders dichtbij huis. Ook wordt de ondernemer-adverteerder door het Gouden Gidsbedrijf vooraf gecheckt op kredietwaardigheid. Aanbieder – Medium – Vinder, een drie-eenheid op weg naar het beste resultaat.}

_{Want aan oorlog op welk vlak dan ook, heb je niets. Dan stort je wereld in. Het demissionaire kabinet maakte in november vanuit het Klimaatfonds 200 miljoen euro vrij om de komende jaren het gebruik van biobased bouwmaterialen aan te jagen. Geld dat bestemd is om een markt op te zetten die bouwmaterialen als hennep, olifantsgras en vlas concurrerend moet maken met ‘traditionele’ materialen als glas- en steenwol en asfalt. We doen voort.} _{Ons huis Aan de Berg krijgt een flinke opfrisbeurt met materialen uit de categorie #ikkooplokaal en #Hubohelpt. Al dan niet biobased, want Chemelot (Sittard-Geleen) ligt hier immers om de hoek. Het schilderij ‘Stilleven met blikken vogel‘ komt op een mooie plek in onze inkomhal te hangen. We zijn benieuwd naar de reacties. Gaan mensen het zien nu ze er met hun neus bovenop staan?}

_{^{afb: schilderij ‘Stilleven met blikken vogel‘ | Olieverf op paneel, 50×122 cm | 2023 Bert Kinderdijk}}