| Schaatser op een lange tocht | juni/juli 2023 |
|---|
 |
| N.a.v. de zoektocht naar torens, gebouwen en (slakken)huizen afb: Archi-objekt, 30×30 cm, 1981 2/5, ivoorkarton ‘Een knipoog naar Aldo Rossi’ | Pierre Mennen | Collectie Bert Kinderdijk | Foto LC afb: Detail boekomslag; 1001 gebouwen die je gezien moet hebben! | Peter St. John, Mark Irving, Sietske Boonstra, Oscar Zoetman | Collectie LC | Foto LC afb: Detail tekening Folly ‘Het Slakkehuis Soest’, tekening omstreeks 1990 | Architectenbureau Haver Droeze Amersfoort | Publicatie Soester Courant |
| ‘Bert Kinderdijk beweegt zich door het leven als een schaatser op een lange tocht, die met een glimlach onderweg een bloem op de wallekant plukt, met een grijns de wakken omzeilt en een controlepost achterstevoren passeert. En dan beleefd zijn excuses maakt voor zijn aberraties, een afslag neemt en begint aan een volgend hoofdstuk van verbazing.’ Deze tekst is geschreven door Koen Nieuwendijk en gepubliceerd in Selected Arts Guide 2023, een speciale uitgave van Villa d’Arte. |
| Ter gelegenheid van de zomertentoonstelling in Galerie Lieve Hemel plaatste galeriehouder Koen Nieuwendijk een aantal pagina’s in het blad. De kunstrecensent van Villa d’Arte schrijft hierin; ‘Galerie Lieve Hemel onderscheidt zich van vrijwel alle andere kunstbemiddelaars en scribenten door een eigenzinnige visie. Nergens komt dit zo fraai tot uiting als rondom beeldend kunstenaar en ontwerper Bert Kinderdijk’. |
| Ook karakteriseert de recensent een aantal uiteenlopende talenten van de galerie. Doet dit denken aan een publicatie in de Gooi en Eembode van september 1980? Waarin filmdecorontwerper en kunstcriticus Jan P. Koenraads van de Gooi en Eembode de tentoonstelling CONTRASTEN beschrijft? BK (beeldend kunstenaar en echtgenoot Bert Kinderdijk) exposeerde destijds samen met Pierre Mennen (1937, Hilversum) in Galerij de Drie Ringen in Soest. |
| Galerij De Drie Ringen was het initiatief van makelaar en kunst- en architectuurliefhebber Harry de Wolff (1921-2009) en zijn vrouw Maria. Zij spanden zich in om op eigen kracht Nederlandse en Belgische kunstenaars op de kaart te zetten. De vele tentoonstellingen, lezingen en bijeenkomsten die Galerij De Drie Ringen organiseerde straalden positief af op de gemeente Soest, aldus de galeriehouder. Hij schreef de culturele commissie in 1980 een ‘boze’ brief. |
| ‘Niemand van de plaatselijke overheid heeft ooit iets in De Drie Ringen gekocht.’ In zijn brief, die gedeeltelijk in de Soester Courant is gepubliceerd, haalt de galeriehouder ook het werk van Bert Kinderdijk aan, ‘…een kunstenaar die liever zijn eigen weg zoekt dan af te glijden in het moeras van grauwe middelmatigheid…’. Hoe bijzonder is deze tekst! Twee galeriehouders die in de lange periode waarin BK zijn kunstpraktijk uitoefent hetzelfde in hem hebben gezien. |
| Begint BK aan een volgend hoofdstuk van verbazing? Nu ons raadhuisje is verkocht zijn wij op zoek naar een andere woonomgeving. Waren de Molen in Overijssel, de Folly in Soest, de Woonark in Utrecht, het Stadsappartement in Antwerpen, het Antwerpse trompe-l’oeil-Herenhuis, Landgoed Beverweerd in Werkhoven, het Penthouse in Baarn, het Landhuis in Zeist en het Raadhuisje bij Woudrichem dan niet uitdagend genoeg? |
| ‘De wereld bleek veel groter dan de straat waarin ik woonde’, schreef Hans Fooy (1945-2005) beeldhouwer en schilder en onze directe buurman in Antwerpen. In zijn boek ‘Iedere luwte is onrust’ uit 2002 zegt hij; ‘Niets mooiers in het leven dan zomaar vetrekken… Dat moet je vaker doen.’ Waar naartoe? ‘Naar een plek waar je gedachten de ruimte krijgen’, laat hij via zijn boek postuum na. Hans Fooy vond uiteindelijk zijn vrijheid in het schilderen met aquarelverf. |
| De verf stelde hem in staat de kleuren zo te mengen en te gebruiken dat ze het beeld versterken. Zijn schilderijen De Poort en De Toren zijn goede voorbeelden van deze techniek. Hans Fooy schrijft; ‘De geometrische vormen breken de truttigheid van de verf af.’ Het worden stoere bouwwerken. Bijna bunkerachtig. Een plek om te schuilen? ‘Ik ben hier ook maar ergens geland. Midden in dit circus’, geeft hij aan in zijn boek waarin hij zegt dat hij hoopt dat de verhalen mensen aanzet tot bewegen. |
| Het schilderij De Toren, een soort bunker (zie onder), maakte nieuwgierig, en het toeval wil dat wij tijdens onze zoektocht naar een woning op een atoombunker stuitten. Een atoombunker? Jawel. In Zeeland staan veel gevechtsbunkers, maar atoomschuilkelders uit de Koude Oorlog zijn zeldzaam. De atoombunker in Oostburg in Zeeuws-Vlaanderen staat op een perceel bosgrond, en in dit exemplaar uit 1950 mag je zelfs wonen! |
| Van de schuilkelder van 400 m2 zie je boven de grond bijna niets. De bunker heeft meerdere slaapkamers, een kantine, douches en toiletten. Naast een noodaggregaat staan vier fietsen opgesteld in een speciale constructie. Waarom? Om stroom op te wekken als het aggregaat uitvalt. Hoe zelfvoorzienend wil je het hebben. Uiteindelijk is de kavel waarop de bunker staat bestemd als bouwgrond. Je mag er een huis op bouwen en je kunt van de bunker een prachtige werkruimte maken. Het object was verkocht, hoe toevallig, aan een stel uit Soest! (Volg de bouw op het terrein van de bunker, zie tips). |
| BK zag het al voor zich. Het zou de ultieme plek zijn waar hij zijn ideeën als beeldend kunstenaar en ontwerper kon uitvoeren. Doet het denken aan de kunstbunker? Tijdens mijn werkzaamheden voor een bedrijf in kunstvervoer had ik contact met de collectiebeheerder van Museum Arnhem. Zij verbleef op gezette tijden in een kunstbunker om zaken te ordenen. Met horten en stoten hielden we telefonisch beraad over het vervoer van de kunstwerken. |
| Het bereik in de bunker was slecht, en onze gesprekken verliepen cryptisch. Maar het kwam altijd goed. Weet je dat er in de duinen bij Castricum ook een kunstbunker staat? Hier werden in de Tweede Wereldoorlog kunstschatten opgeslagen. Met kunstbunkers was ik al wel vertrouwd geraakt. Verschillende musea maken gebruik van bunkers voor de opslag van kunst. En ook de TV bunker in Hilversum is een fenomeen. |
| Alle gekheid op een stokje. Zo gaan wij niet wonen. Maar hoe dan wel? Het zwerversbloed van kunstenaars als Hans Fooy en Bert Kinderdijk stroomt niet door mijn aderen. Als kind had ik al vreselijk last van heimwee, en van het idee om een paar kilometer verderop te gaan wonen werd ik bij wijze van spreken al ziek. Toch heeft BK mij er in al die jaren van overtuigd om op gezette tijden te verhuizen en dat heeft mij veel gebracht. In welk een truttigheid zou ik zijn beland door op één plek te blijven terwijl de wereld aan je voeten ligt. Hoe leuk is het om een nieuwe omgeving te verkennen. |
| Tijdens mijn werk voor DTG en ook voor het kunstvervoerbedrijf heb ik alles bij elkaar een kwarteeuw langs de weg gezworven in Nederland en Vlaanderen. En dat was mogelijk omdat wij steeds weer ergens anders gingen wonen. Niet alleen de onrust is er de oorzaak van dat wij regelmatig verhuizen. Luidruchtige buren en economische overwegingen deden ons steeds weer zoeken naar een andere plek. Met pijn in ons hart namen wij ooit afscheid van Antwerpen en ons trompe-l’oeilhuis. |
| Het raadhuisje bij Woudrichem waar wij in 2019 naartoe verhuisden gaf lucht en ruimte. Alle banden met mijn werkverleden werden verbroken, en nog nooit heb ik mij zo goed gevoeld. In 2020 liet ik Puttertjes.nl inschrijven bij de KvK (lees column Tentoonstellingsmarketing}. Maar Corona kwam en een droom viel in duigen. Inmiddels is het economisch gezien met de wereld weer goed gekomen, maar die slag was mij er een teveel. Hoe nu verder. |
| BK kocht een Morgan (lees column Auto’s en autobedrijven) en samen bedachten we Lord Crackfree. Rijdend en speurend stuurt Lord Crackfree de Morgan door het land op zoek naar kunst, decoraties, bouwmaterialen, rekwisieten en hun verhalen. Zo ontstond het idee om over de geschilderde voorwerpen die BK in zijn werk gebruikt te schrijven. Het raadhuisje leent zich perfect voor de verhalen. De schilderijen omringen ons, en ik ben nog lang niet uitgeschreven. |
| Gaan we dat nu allemaal weer inleveren voor een nieuw avontuur? Hoe kunnen we onszelf opnieuw uitvinden? Maar dat is natuurlijk al te egoïstisch gedacht. Zijn wij niet de meest bevoorrechte generatie ooit? We kunnen tot op zekere hoogte ons leven vormgeven en eigen keuzes maken. Hoe anders is dat voor de mensen die hals over kop hun huis moeten verlaten. |
| In ons raadhuisje hangt een archi-object van Pierre Mennen. De industrieel vormgever, interieurarchitect en afstudeerdocent is de ontwerper van o.a. Leunstoel ‘FP3007’, te bezichtigen in het Centraal Museum in Utrecht. In 1980 opende de Soester cultuurhistoricus dr. Jan Briels de tentoonstelling CONTRASTEN in Galerij De Drie Ringen. Jan Briels gaf een toelichting op de geëxposeerde werken van Pierre Mennen en Bert Kinderdijk. Het archi-object in ons raadhuisje stamt uit die tijd, en het is een prachtig verstild, en symmetrisch werkje. Het hangt op een muur omringd door onze schilderijen. |
| Kunstliefhebbers die het raadhuisje bezoeken maken de opmerking dat het object daar niet moet hangen. Het valt uit de toon. Te verschillend, vinden ze. Het werk van BK is van een totaal andere orde. Natuurlijk hebben ze gelijk, maar het hangt in ons raadhuisje bijna zoals het ook werd geëxposeerd tijdens de tentoonstelling CONTRASTEN. Zo was het bedoeld toch? Het archi-object is een toonbeeld van rust. Je zou er zomaar in kunnen wonen. Maar wat stelt het dan voor? |
| In een gekaderde ruimte van 30×30 cm heeft Pierre Mennen op een grijsblauwe achtergrond een torenvormig gebouw samengesteld door witte vlakken op een verrassende manier te stapelen (zie afbeelding). Het stelt een donjon voor. Is dat niet een torenvormige woning van een plaatselijke bestuurder? Wonen in het ‘centrum van de macht’, is dat wat wij op het oog hebben? De vensters van een donjon bestaan vaak uit smalle lichtspleten. Ontdek de ruïneuze donjon bij Tongeren in België, en bezoek donjon Montfort in Limburg. Werd kasteel Montfort niet gebouwd door Hendrik III van Gelre rond 1260? Jazeker, het was eeuwenlang een belangrijk bestuurlijk centrum. En erfde de oudste zoon van Willem van Oranje niet de rechthoekige woontoren Beverweerd, op landgoed Beverweerd waar BK jarenlang een prachtig atelier had? (Lees Stille Getuigen.) |
| Donjons hebben veel weg van het Torentje van Mark Rutte. Daar doet de premier zijn best om de vluchtelingencrisis en andere crises te beteugelen. Wist je dat er in Nederland nog zo’n Binnenhof-torentje bestaat? Tijdens onze wandelingen in de tuin van Het Nijenhuis op een steenworp afstand van ons molenatelier in Overijssel keken wij naar de zeskantige toren, die zich aan de achterkant van het kasteel bevindt. Het is bijna een exacte kopie van Het Torentje op het Binnenhof, en beide torens spiegelen hun evenbeeld in het water (lees column De (her)ontdekking van de hemel). |
| Is het Torentje nog wel het centrum van de macht in ons land. Of komt het binnenkort leeg te staan vanwege ernstige blikvernauwing. Kan de komende bestuurder niet beter in een folly in de vorm van een slakkenhuis gaan zetelen. Zoals BK ooit deed (lees column). ‘Een mens gedijt het beste in spiraalvorm’, zegt de Antwerpse pater/filosoof Luc Versteylen (1927-2021). ‘Hierin kun je jezelf uitrekken (ontwikkelen) en oprollen (tot je kern).’ Want is het niet zo dat je altijd moet kunnen teruggaan naar wie je eigenlijk bent? |
| Op zoek naar een beter leven en een nieuw huis zijn immigratiestromen van alle tijden. Dr. Jan Briels schreef het boek De Zuidnederlandse immigratie 1572-1630. Tijdens de Nederlandse Opstand tegen Spanje vluchtten inwoners uit Vlaanderen en Brabant naar ons land. Deze vluchtelingen kwamen grotendeels in de steden van Holland en Zeeland terecht, die een ware bevolkingsexplosie doormaakten. Economisch stond de republiek er in die dagen niet al te best voor en de vluchtelingen werden gebruikt om ons land uit het slob te trekken. Om te voorkomen dat de immigranten, als de kust weer veilig was, terug zouden keren naar huis, trokken Nederlandse brandschatters naar de Brabantse en Vlaamse dorpen om de boel daar plat te branden. En zo zijn de meesten gebleven. |
| De immigranten droegen belangrijk bij aan de ontwikkeling van het onderwijs, Ze brachten het boekenbedrijf tot grote bloei, stichtten vier kamers van rethorica (redekunst) en leverden zeer veel kunstschilders, edelsmeden en diamantairs. Bezoek de oogverblindende tentoonstelling Ode aan Antwerpen. Het geheim van de Hollandse meesters, en ontdek hoe Antwerpse vluchtelingen enorm hebben bijgedragen aan het succes van de Hollandse schilderkunst. Wij zijn Vlaamser dan we zelf vermoeden, en de band tussen Nederland en België is groot. Van 20 t/m 22 juni 2023 brachten Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima nog een staatsbezoek aan België. Beide landen hebben een gedeelde geschiedenis. En ook wij hebben er acht jaar ‘koninklijk’ gewoond. |
| Wist je dat De Orde van den Prince een politiek ongebonden vereniging is van leden die zich inzetten voor de bevordering van de Nederlandse taal en de cultuur van de Lage Landen? En dat galeriehouder Harry de Wolff en zijn vrouw Maria betrokken zijn geweest bij de oprichting van een afdeling in Nederland? Leden uit Vlaanderen werden gastvrij ontvangen in Galerij De Drie Ringen. |
| De naam van de Orde van den Prince verwijst naar Willem de Zwijger, Prins van Oranje. Hij belichaamde in zijn tijd verdraagzaamheid en de samenhang van de Nederlanden (Nederland en België waren één destijds). Zijn bijnaam Willem de Zwijger kreeg hij omdat hij nooit het achterste van zijn tong liet zien. En dat is wat wij zo waarderen daar. Het blijft een prettig land om in te wonen. Gaan wij dat weer doen? |
| 1001 gebouwen passeren de revue, maar de eengemaakte Europese markt is niet meer wat het lijkt. In Baarle Nassau lieten wij ons opnieuw informeren door een deskundige. Wetgeving is ingewikkeld geworden, en overheidsinstanties spreken hun eigen(aardige) tegenstrijdige taal, mede mogelijk gemaakt door algoritmes. Wij doen voort en zoekende gaan wij het vinden. Het is immers altijd nog gelukt. |
| Mijn ‘Schaatser op een lange tocht plukt onderweg met een glimlach een bloem op de wallekant’. Hij vindt in kunst zijn voldoening, en zoekt een rustige plek om te schilderen. De dochter van Koen Nieuwendijk, eigenaar van Galerie Lieve Hemel, schrijft in het voorwoord van de brochure ‘Tijdreis’ ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de galerie in 2018; ‘Meneer Lieve Hemel gaat nog lang niet naar huis.’ Mensen die met grote toewijding van kunst hun levenswerk maken zijn thuis bij zichzelf. |
| Maak een zomerse reis, langs donjons, ‘apenrotsen en andere nauwe verwanten’. Ontdek vermaaksarchitectuur en honderden folly’s in Nederland en Vlaanderen. Bespeur de schoonheid en de rust van het archi-object, en ga op zoek naar kunstwerken die je aanspreken. Sta stil te bij de verhalen die erachter schuil gaan. Want, verandert niet alles steeds weer onheilspellend? Maar ook raadselachtig en fascinerend, toch? |
| Tips: Let op! De tips hebben geen link, kopieer de regel en plaats die in de browser Zomertentoonstelling: Galerie Lieve Hemel, sinds 1968 | Amsterdam Website: De Drie Ringen | De oudste herberg van Soest Stadsbrouwerij De Drie Ringen | Amersfoort Website | Jan P. Koenraads – Vorm van vermaak | Decorontwerpen en tekeningen Boek: Hans Fooy | Iedere luwte is onrust | schilderijen Website: Bunker Grote Beer Oostburg | Zeeuws Vlaanderen Kunst Bunker Castricum Pierre Mennen – Centraal Museum Utrecht Website: archiobjects architectuurmagazine gericht op architectuur Website: Verzameling van archiobjects Boek: De donjon in Vlaanderen architectuur en wooncultuur | Frans Doperé, William Ubregts Bezoek: Donjon Rutten in Tongeren | Veertiende-eeuwse donjon Bezoek: Heerlickheit Montfort | Donjon, toren, kasteel Issuu: Wonen in een donjon Kasteel Beverweerd | Werkhoven bij Utrecht Podcast: De Oranjes | Een inkijkje in de machtigste familie van de Republiek: die van Oranje-Nassau | Ronald de Graaf Binnenhof online | verken het interactieve binnenhof | Architectuur, politiek en geschiedenis Parlement.com | Dé onafhankelijke bron voor politieke actualiteit in een parlementair-historische context Boek: Dr. Jan Briels De Zuidnederlandse immigratie 1572-1630 Tentoonstelling: Ode aan Antwerpen. Het geheim van de Hollandse meesters | Museum Catharijneconvent Utrecht Slakkenhuis Soest | Nynke van Vliet | Studio Nynker De Donderberggroep | Stichting voor Follies, Tuinsieraden en vermaaksarchitectuur Luc Versteylen | Jezuïetenpater en grondlegger van de groene beweging Boek: Apenrotsen en andere nauwe verwanten | Reis door de wereld van de moderne architectuur | Bernard Hulsman Website: Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima brachten van 20 juni t/m 22 juni een staatsbezoek aan België Website: De Orde van den Prince | Vlaams-Nederlands genootschap voor Nederlandse Taal en Cultuur Boek: 1001 gebouwen die je gezien moet hebben! | Peter St. John, Mark Irving, Sietske Boonstra, Oscar Zoetman | 2008 Drents Museum | De wereld van Floris Hovers | Kleurige fantasiesteden en skylines Museum | Nieuwe Instituut Rotterdam | Museum voor architectuur, design en digitale cultuur Vlaams Architectuurinstituut | VAi | Antwerpen CIVA | Tentoonstellingen over de stad, architectuur, landschap en stedenbouw | Brussel Young Collectors Podcast! | Nienke van der Wal, oprichter van Young Collectors Circle |
|
| N.a.v. het verhaal over torens, gebouwen en (slakken)huizen afb: Archi-objekt, 30×30 cm, 1981 2/5, ivoorkarton ‘Een knipoog naar Aldo Rossi’ | Pierre Mennen | Collectie Bert Kinderdijk | Foto LC afb: Detail boekomslag; 1001 gebouwen die je gezien moet hebben! | Peter St. John, Mark Irving, Sietske Boonstra, Oscar Zoetman | Collectie LC | Foto LC afb: Detail tekening Folly ‘Het Slakkehuis Soest’, tekening omstreeks 1990 | Architectenbureau Haver Droeze Amersfoort | Publicatie Soester Courant |
| Hans Fooy | de poort, elementair en de toren | uit; iedere luwte is onrust no.222, 2002 |
 |
| afb: de poort | aquarel/olieverf 1987, Hans Fooy | Uit iedere luwte is onrust no. 222 | Lord Crackfree | Foto LC afb: detail elementair | aquarel/olieverf 1985, Hans Fooy | Uit iedere luwte is onrust no. 222 | Lord Crackfree | Foto LC afb: de toren | aquarel/olieverf 1987, Hans Fooy | Uit iedere luwte is onrust no. 222 | Lord Crackfree | Foto LC |
